De vlier, of in het Hongaars Bodza bloeit weer in Hongarije. Overal waar je gaat of staat in het Hongaarse land vind je de vlier(bessen)struiken, complete landerijen staan er vol mee. Maar de kans dat er één in een huistuin verdwaald is geraakt, is tevens levensgroot. Als de plant begint te bloeien – die tijd is nu! – kunnen de roomwitte bloemen met gele stampertjes geplukt worden. Vlierbloemen geven bedwelmende geuren af die goed tot hun recht komen in diverse toepassingen, in een siroop bijvoorbeeld.
Na het weken van de bloemen in water, aangevuld met suiker – en misschien een beetje citroen – heeft U weldra een fantastische ’softdrink’ binnen hanbereik. De bereide siroop lengt u aan met water of soda en met de beentjes op de terrastafel doet niemand U meer wat. Helemaal niet als er nog een scheut droge witte wijn aan wordt toevoegd, de zogenaamde bodzafröccs is dan compleet. Moet het Hongaarse weer wel meezitten natuurlijk, want de lente dit jaar gaf nog maar weinig aanleiding tot het aantrekken van een kleurige boxershort (of een kort zomerrokje natuurlijk….)
Het Hongaarse Bodza is ook een meisjesnaam, maar ik ken geen enkel lid van het vrouwelijke geslacht dat deze naam bij geboorte heeft gekregen. Honden worden nog wel eens begiftigd met deze naam en ik moet zeggen, het is de meest sympathieke Hongaarse hondennaam die ik ooit ben tegengekomen (noot: onze hond – of hondje – heet natuurlijk Bodza, verkleinwoord: Bodzi).
Op het eiland Terschelling groeien prachtige exemplaren van de vlier. Misschien was dat wel de reden voor distillateur Boomsma uit Leeuwarden om in de vorige eeuw vlierbessenjenever op de markt te brengen. Het drankje werd tamelijk populair, niet in de laatste plaats vanwege de ’Vlierbessen-luchtballon’ die geïntroduceerd werd tijdens één van de luchtballonfeesten nabij de Friese plaats Joure (zie foto boven). Er bestond zelfs een luchtballon in de vorm van de Boomsma vlierbessenfles, maar die kon ik in de gauwigheid niet vinden….
In Hongarije wordt van alle vruchten pálinkadestillaat gestookt, bodzapálinka heeft elke rechtgeaarde (Hongaarse) pálinkaliefhebber al eens op de tong geproefd. En daar zijn er tamelijk veel van in Magyarenland, de ontelbaar vele ’huisstokers’ op het platteland zijn daar het bewijs van….. Hiernaast bestaat er nog een wel zeer zeldzame specialiteit, de ’vlierbloesempálinka’, ofwel ’bodzavirágpálinka’. Je weet niet wat je proeft, de bedwelmende, bijna (parfum)geur explodeert in het neusorgaan bij het sniffen aan het pálinkaglaasje. De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat de naam Pálinka eigenlijk niet voor deze godendrank gereserveerd mag worden. Elke pálinka moet volgens de drankwet vruchten bevatten en dat zijn bloemetjes niet…
De Vlier heeft uiteraard tevens bovennatuurlijke krachten, heksen schijnen er niet van te houden bijvoorbeeld. En de vlierstruik in Uw tuin leidt de bliksem ook af. Met een omweggetje slaat deze niet bij U, maar bij de buren in, mooi meegenomen toch? Ik zit me ineens af te vragen, zou Arie Boomsma misschien ook allergisch zijn voor de vlier? In dat geval raad ik elke TV-show presentator die zo nodig Arie weer eens moet uitnodigen het volgende aan: als Arie weer schijnheilig uit zijn nek staat te kletsen, gewoon een glaasje vlierbessenjenever voor hem neerzetten. Na één slokje is het dan wel gedaan met zijn hypocriete branie. Mocht dit niet helpen, dan kan de TV-presentator in kwestie – bijvoorbeeld Charles Groenhuijsen of Astrid Joosten – alsnog besluiten tot het bekogelen van Arie met vlierbesjes die de oud Amerika-correspondent in één van zijn colbertzakjes heeft verstopt. Joosten verstopt de besjes tussen haar meegebrachte (extra) oorbellen natuurlijk. Wedden dat Boomsma meteen gillend naar zijn gereformeerde geboorte-eiland Marken terugrent?
Ook geneeskrachtige kwaliteiten worden aan de vlier toegeschreven, voor vastzittende hoest geen lepel Natterman siroop consumeren dus. Bodza(siroop) of Bodzatee werkt veel beter. Verder verlaagt Bodza de bloeddruk, gaat niersteenvorming tegen en is een wondermiddel tegen verkoudheid. Een welkom geneesmiddel voor Thierry Baudet dus, die een Coronabesmetting immers als een stevige verkoudheid heeft bestempeld. Thierry komt overigens in aanmerking voor heel wat sterkere geneesmiddelen in verband met zijn mentale gesteldheid. Maar dat terzijde….
Maar verrek, eigenlijk had ik dit artikel op 15 mei moeten publiceren, want dat is de dag van alle Bodza’s in de wereld. In Hongarije worden naamdagen nog altijd gevierd, maar ik moet eerlijk zeggen dat deze datum voor ons hondje Bodza me tot nu toe ontschoten was. 15 mei is trouwens ook een opmerkelijke datum voor Christenen. Op deze dag, in 1845 werden namelijk de eerste Nederlandse Baptisten gedoopt. Mooi toch, Arie Boomsma? Wat zeg je? Ooh, dat zijn geen gereformeerden. Ja, dan snap ik je afkeer van de vlier(bessen) wel…….
Tot slot nog een ongevraagd adviesje aan de heren Baudet en Boomsma:
De ware moed is niet alleen een (Boomsma vlierbessen-lucht)ballon om te stijgen, maar ook een parachute om te dalen (Ludwig Börne, Duits journalist 1786 – 1836)
De volgende misdaad waar de ’laatste Europese dictator’ en moordenaar Aleksandr Loekasjenko zich aan schuldig maakt is ’luchtpiraterij’. Een toestel van Ryanair, op weg van Athene naar de Litouwse hoofdstad Vilnius werd vlak voor het verlaten van het Wit-Russische luchtruim gedwongen om naar het vliegveld van Minsk te vliegen. Onder begeleiding van een MIG 29 van de Wit-Russische luchtmacht. Het ene moment zit je nog aan boord op je laptop e-mailberichten na te lezen, het volgende moment word je in een geblindeerde politiebus afgevoerd naar de bak.
Dit overkwam de Wit-Russische blogger, journalist en activist Raman Pratasevitsj op de eerste Pinksterdag van 2021. Wit-Russische KGB agenten zouden de cockpit zijn binnengestormd, op basis van een fake-bommelding werd de piloot gedwongen koers te zetten naar Minsk, alhoewel het vliegveld van Vilnius zich aanmerkelijk dichterbij bevond. Aldaar aangekomen werden Pratasevitsj en zijn vriendin van boord gehaald. Na doorzoeking van het Ryan-toestel mocht het met de rest van passagiers na 5 uur oponthoud vertrekken richting zijn oorspronkelijke bestemming.
Het lot van Wit-Russische journalist laat zich raden, die komt zijn geboorteland nooit meer uit. Bovendien geniet deze niet de bekendheid van die andere dissident Navalny, ik vrees daarom dat we over 2 jaar op pagina 10 van de Volkskrant of NRC kunnen lezen dat van Pratasevitsj al maanden niets meer is vernomen. Verdwenen van de aardbodem, waarschijnlijk ’stilletjes’ doodgemarteld en ’geneutraliseerd’ in een bad gevuld met zoutzuur. Wat dit laatste betreft heeft Loekasjenko een uitnemend voorbeeld in de zaak van die andere vermoorde journalist, de Saoedische Khashoggi….
De Wit-Russische opstand lijkt in bloed gesmoord te zijn, politbureaubaas Poetin houdt Loekasjenko de hand boven het hoofd en geeft hem vrij baan om zijn volk (verder) te knechten. Daar betaalt de moordenaar uit Minsk wel een hoge prijs voor. Wit-Rusland was al met handen en voeten gebonden aan het Kremlin, thans is er sprake van een 100% vazalstaat. In ééntje waarin Poetin’s Oligarchen-vrienden inmiddels vrij spel hebben, het land wordt momenteel compleet leeggeroofd.
Laten we eens even horen hoe bijvoorbeeld de Verenigde Staten en de EU reageren.EU-Commissievoorzitster Ursula von der Leyen en premier Mark Rutte antwoordden al snel: ’elke schending van internationale luchtvaartregels moet gevolgen hebben’. USA-minister van buitenlandse zaken Antony Blinken sprak zich in gelijksoortige bewoordingen uit, hij eiste onmiddellike vrijlating van Pratasevitsj. Het zich op de Russische zwarte lijst bevindende D66-kamerlid Sjoerd Sjoerdsma was laaiend en repte van een krankzinnige actie. Hij maakte zich meteen hard voor een algemeen landings- en overvliegverbod voor de Wit-Russische luchtvaartmaatschappij Belavia.
Ik tel toch al gauw 30 bestemmingen van Belavia in de EU, Schiphol bevindt zich daar ook tussen. Zou dat Loekasjenko pijn doen? Niet als het Russische Aeroflot de vluchten meteen overneemt, sterker nog, dit zou prachtig in het ’Poetin-plaatje’ passen. Het enige wat enig effect sorteert is dat er geen enkele vlucht vanuit welk vliegveld uit Wit-Rusland dan ook het EU-luchtruim meer mag binnenvliegen. ’Omvliegen’ vanuit Moskou is dan de enige optie, dat wordt toch een tijdrovende kwestie.
Of het zover zal komen? Ik vrees van niet, er zijn voldoende EU-landen – Hongarije, maar Duitsland ook – die hun relatie met Rusland niet op het spel willen zetten, want het isoleren van Wit-Rusland zou uiteindelijk geen prettig nieuws zijn voor die kleine man uit het Kremlin. De volgende die voor verdere – economische – isolatie in aanmerking komt is dan natuurlijk Rusland – dus Poetin – zelf. En ondanks dat de wereldwijde gas- en olieprijzen weer naar oude niveaus terugkeren is de economische situatie in Rusland verre van rooskleurig. Bovendien kunnen strengere EU-sancties verdere voeding geven aan de Russische oppositie. Als ik Poetin was zou ik op dit moment in ieder geval niet overwegen om Navalny nog een shot van het zenuwgif Novitsjok toe te dienen……..
Zijn er nog lichtpuntjes? Zeker wel, wat dacht U van dat volgetankte Ryan Airtoestel. Volgetankt? Weet U nog, in 2016 moesten vanwege noodweer diverse vluchten uitwijken naar Valencia, in Madrid mocht niet meer geland worden. Daardoor onstond er een luchtfile boven Valencia, maar daar konden 3 Ryan Air-toestellen niet in blijven staan. Ach ja, de kerosinetank iets minder vol gooien loont, het scheelt gewicht, dus minder kosten per vlucht.
Voor verontruste en verwende West-Europese toeristen die niet kunnen wachten om in een ’Ryanair-bus’ te stappen met bestemming Gran Canaria moet de verlengde ’Piratenvlucht’ naar Minsk toch vertrouwen geven. Het toestel stortte immers niet neer in een weiland nabij Minsk vanwege brandstoftekort…….
Nagekomen bericht 1: en Wat heeft de EU inmiddels besloten? Buitenlandchef Josep Borrell zegt in een maandag gedeelde verklaring ’dat er onderzocht moet worden of internationale luchtvaartregels zijn geschonden.’ Reactie: geen, mijn tank is inmiddels (ook) leeg…..
Nagekomen bericht 2: Er bevindt zich toch nog een beetje kerosine in de reservetank, want inmiddels heeft de EU besloten geen vluchten van Wit-Russische toestellen meer boven EU-grondgebied toe te laten. Zoals ik al meldde, als Aeroflot deze maar niet overneemt, De EU-eis tot onmiddelijke vrijlating van Pratasevitsj is vooralsnog een lege huls (tank)
Geen woord over de Coronapandemie tijdens de marathonuitzending (of ik heb wat gemist) van het Eurovisie Songfestival, alleen dit feit al was een reden tot juichen. Buiten dat, fantastisch georganiseerd, hulde voor alle medewerkers en op de slotdag werd het ’Manhattan aan de Maas’ nog prachtig geportretteerd ook. Een pleister op de wonde voor een mislukt Feyenoordseizoen…..(nagekomen bericht: Feyenoord heeft zojuist toch Europees voetbal gehaald, nog bedankt Dick Adcocaat! Succes met golfen en tennisen)
And here are the votes of the ’columnist jury!‘
Commentator Cornald Maas was weer in zijn element als waardige vervanger van de overleden ’Mr. Songfestival’ Willem van Beusekom. De bekende DJ en (mislukt) voetbalanalist Sander Lantinga is een prima jong, maar ik had toch duizend keer liever Gerard Joling als ’side kick’ gezien (of gehoord natuurlijk). Was ik tenminste nog een paar keer van mijn stoel gevallen van het lachen….
Jeangu Macrooy, de nederlandse inzending stelde teleur met de 23e stek, 11 puntjes maar en geen punten van het publiek. Prachtige positivo deze Macrooy, maar zijn ’Broccoli’-song had geen echte ’bite’. Te lang doorgekookt misschien?
De Italiaanse rock band Måneskin – klinkt trouwens Scandinavisch – won de trofee. De ’public vote’ bracht het viertal de overwinning, daarmee de betere mede-favorieten Frankrijk en Zwitserland achterlatend. ’Rock’n roll never dies’ schreeuwde de leadzanger extatisch uit. Nou, nou, met dit nummer? Dan moet ik eerst een snuifje cocaïne nemen. Het leek er op – getuige de beelden – dat Damiano David (de leadvocalist) er net zo over dacht…..
van de vier presentatoren sprong Nikkie– tutorials – de Jager er ver boven uit. De TV-camera is voor Nikkie uitgevonden lijkt het wel. Chantal Janzen is nog steeds een ’top-MILF’, maar degene die haar jurken heeft uitgezocht is vast geen familie van Giorgio Armani. En Edsilia Rombley? Prima gedaan, niks mis mee. Tenslotte Jan en Smit. Jantje vond ik wel aardig, maar Smit knauwde op z’n Amerikaans. Dan hoor ik hem nog liever op z’n ’Volendams’ presenteren…
Van de Rotterdamse dakconcerten was die van Teach-in volgens mij de leukste. met ’Ding-a-Dong’ won de band het songfestival alweer 46 jaar geleden. En alle oud-bandleden leven nog en gingen op hun manier door het dak.
België stuurde zwaargewicht, de band Hooverphonic naar de liedjesshow. De 19e plek was een beetje teleurstellend, maar het nummer dat de band bracht was dat nog veel meer. De titel van de song bevatte echter een opvallende waarheid: You’re in the wrong place’. Ongelooflijk, deze band heeft toch veel beter werk in de kast liggen?
Servië nog behandelen? Geweldige botoxlippen-hoerenkast uit Belgrado, hulde!
Azerbeidzjan dan? fantastische ’night clubladies uit Verweggistan!
Griekenland. Bij Stefania Liberakakis moeten we wat langer stilstaan. De geboren Utrechtse werd tiende en dat was reden tot uitzinnige Griekse vreugde. Stefania hangt al in de lucht, haar fans in Athene kunnen niet wachten haar te celebreren……. Haar song ’lastdance’ was wat dunnetjes, maar als je nu over dansen zingt lieve Stefania, dan mogen we toch minstens een paar danspasjes van je verwachten? Het was ijdele hoop…..
De Noorse inzending. Wat ik me ervan herinner? Een jeugdige Freek de Jonge met Icarus-vleugels…
Duitsland werd een-na-laatste met het nummer ’I dont’ feel hate’. Nee, dat voel ik ook niet, wel ben ik verbaasd. De Duitsers presteerden het namelijk zelfs om maar liefst met twee grote dildo’s (zie boven) op te treden.
De mooiste titel van alle songs? ’Growing up is getting old’ van dat Bulgaarse meisje natuurlijk. Wat mij betreft krijgt ze de award voor de beste ’tegeltjeswijsheid’ ooit. In haar geval had het nummer trouwens beter ’Growing up is getting bigger’ kunnen heten. De Pyjama die het meiske droeg was namelijk nogal ’oversized’ uitgevallen.
Mijn favoriet? Zwitserland of Frankrijk met een bijzonder eervolle vermelding voor Oekraïne. Volgend jaar gewoon nog een keer meedoen met hetzelfde nummer en dan gaan we in 2023 met z’n allen naar Kiev. En gooien we en passant die Poetin ook uit de oost-Oekraïne. Gerard Joling heeft al beloofd zijn proppenschieter mee te nemen.
Tot slot mogen we James Newman niet vergeten, de Engelse vertegenwoordiger. Eindstand jury vote – public vote 0 – 0. (Br)exit voor James, maar dat spoelde hij snel weg met een Heineken ’from the bottle’, een biertje dat zijn oorsprong vindt in een EU-land Mister Boris Johnson! U mag dit bier dan ook niet consumeren, behalve Heineken 0,0 dan
Het Eurovisie Songfestival: het meedoen (en meehossen) is belangrijker dan zingen……
Japke Doutzen Bouma is eindredacteur en columniste bij NRC en waarschijnlijk feministe. Niets mis mee natuurlijk, vrouwen worden immers op vele manieren nog steeds gediscrimineerd in de Nederlandse samenleving. Ik noem alleen maar het verschil in salaris tussen mannen en vrouwen, zelfs als er sprake is van het vervullen van dezelfde positie. In het bedrijfsleven is het verschil 7%, bij de overheid 5%. (met dezelfde opleiding, ervaring etc)
Nog genoeg strijd te voeren dus en dat geldt volgens Bouma ook voor de manier waarop vrouwen worden aangesproken. Er zijn volgens de ’eindredactrice’ meer kleinerende woorden in omloop die vrouwen voor de voeten worden geworpen, voor mannen worden bovendien meer positieve uitdrukkingen ’gereserveerd’. Aan het einde van deze column kunt U haar artikel (na)lezen, ik was er van onder de indruk. Bouma heeft haar huiswerk verricht, het probleem met veel ’vrouwenprotagonisten’ is dat ze – helaas – regelmatig doorslaan.
Dat overkomt Bouma helaas ook en dat is jammerlijk, want daarmee haalt ze de ’kracht’ uit haar artikel. Bovendien geeft ze vileine critici de kans om haar verhaal onderuit te halen. Uitdrukkelijk wil ik stellen dat zulks niet mijn bedoeling is, toch kan ik het niet laten enige kritische noten te kraken. Het tragikomische is dat Bouma, door haar als negatief ervaren kwalificaties aan het adres van vrouwen, volgens mij (ook) positief kunnen worden geduid. Het is maar net hoe je in je vel zit, als gemankeerde voorvechtster van ondergewaardeerde vrouwen, of als realistische columnist(e)/redactrice/redacteur.
Aan het begin gaat Bouma al in de fout door een onderzoek uit 2018 van het Amerikaanse Naval War College aan te halen. Hieruit blijkt dat vrouwelijke militairen heel anders worden beoordeeld dan hun mannelijke collega’s. Mannen worden in evaluaties analytisch, competent en betrouwbaar genoemd. Vrouwen worden beoordeeld met termen als medelevend, energiek, enthousiast en georganiseerd. Bouma ’framet’ vorige constateringen met de zin ’mannen zijn competent, vrouwen zijn enthousiast’. Mevrouw Bouma, ik had toch iets meer van U verwacht! Één voorbeeldje: vrouwen worden in dit onderzoek vaker als georganiseerd gekwalificeerd. Op een ’georganiseerde’ wijze je werk doen lijkt mij in elke militaire organisatie essentieel om goed te kunnen functioneren. Je zou op basis van voorgaande ook de conclusie kunnen trekken dat vrouwen eigenlijk geschikter zijn om Jan Soldaat te worden. Of in dit geval Jantien Soldaat….
Uit het Amerikaans onderzoek blijkt voorts dat er veel meer negatieve kwalificaties ten opzichte van vrouwen voorkomen. Mannen komen er met beoordelingen als ’arrogant’ en ’onverantwoordelijk’ van af. Onverantwoordelijkheid werd nooit op het voorhoofd van Jantien Soldaat geplakt. Maar mevrouw Bouma, dat is toch de meest negatieve eigenschap die een militair kan hebben? Onverantwoordelijk gedrag leidt mogelijk tot doden ’in combat’ die met verantwoordelijk gedrag niet hadden hoeven vallen.
’Zij staat haar mannetje’ of ’ze heeft de broek aan’ zijn volgens Bouma negatieve plakkertjes, die moeten we maar eens achterwege laten. Maar die kunnen ook duiden op leiderschapskwaliteiten die bijvoorbeeld in crisissituaties onontbeerlijk zijn. Deze ’plakkertjes’ zijn dus niet per definitie negatief, sterker nog, in sommige gevallen is het tegenovergestelde het geval.
Vrouwen in leidinggevende posities hebben volgens Bouma last van typeringen als ’ijskoningin, ijskonijn of ijzig’. Mannen zouden daarentegen zich met een ’kille’ houding bewijzen als degenen ’die het hoofd koel houden’. O ja? Hoe zit het dan met mannelijke managers die als ongelikte beer worden ervaren en zich bovendien nog aan seksuele intimidatie schuldig maken ook. Heeft Bouma deze berichten in de media na – vooral – het weerzinwekkende gedrag van Hollywoodproducer, ene Harvey Weinstein soms gemist? Of leest ze geen NRC………?
Bij ergernis nummer 9 beweert Bouma dat ’lezers’ de term ’powerlady’ badinerend vinden. Dat onderzoek zou ik dan wel eens onder ogen willen zien (als het bestaat natuurlijk…..). ’Alsof er bij vrouwen apart bij moet worden gezet dat ze krachtig opereren’ voegt Bouma er veelbetekenend aan toe. Tja, hoe moet je zo’n vrouw dan benoemen, ’powerperson’ wellicht? Maar dan zou de kritiek waarschijnlijk weer naar de andere kant doorslaan: ’waarom mag de sekse van een persoon niet worden gebruikt in een uitdrukking? Alleen maar omdat het toevallig nu een vrouw betreft die leidersschapskwaliteiten heeft?’ Ik hoor het Bouma al activistisch opmerken.
In ergernis nummer 10 haakt ze verder aan bij dit onderwerp, iemand een als ’pittige tante’ betitelen kan eigenlijk ook niet. Maar alleen maar omdat de uitdrukking ’pittige oom’ niet gebezigd wordt? Dat is toch wel een heel zwakke argumentatie zou ik zeggen. Bovendien, wat is er pejoratief aan ’pittige tante’? Speak just for Yourself Miss Bouma!
De kwalificatie waarover de meeste lezers volgens Bouma echter het meest vallen zijn de ’verkleinwoordjes’. Een vrouw is een ’keffertje’, een man daarentegen een ’pitbull’. Verder noemt de NRC-redactrice ’dwingelandje, bijdehandje, collegaatje’ etc. Allemaal zwaar neerbuigend ten opzichte van het vrouwelijke geslacht. Ter ondersteuning van haar betoog constateert Bouma dat Rutte niet wordt uitgemaakt voor ’leugenaartje’ en Baudet niet voor ’aanstellertje’.
Wel mevrouw Bouma, nooit gehoord van uitdrukkingen als ’jochie, lulletje (rozewater), pikkie, jongetje, klojo, broekie of ventje?’ Om over het ’haantje’ maar te zwijgen. Ooit gehoord dat een manager de kwalificatie ’haan’ om zijn oren krijgt geslingerd? Is hier niet een beetje sprake van bevooroordeeld gedrag Japke Bouma? En dat alle vrouwen het compliment ’powerlady’ vanaf nu maar moeten opvatten als grove belediging? Lekkere tips voor vrouwen hoor!
Als U nu echt ’ballen’ heeft schrijft U nog eens een column op een moment dat U geen last heeft van de maandelijkse ongemakken, waarmee veel vrouwen biologisch gezien nu eenmaal mee te kampen hebben. (noot 1: de term ’ballen’ heeft Bouma tevens in de ban gedaan, dus mijn excuses voor dit woordgebruik. noot 2: mijn ’menstruatie-opmerking’ is natuurlijk schandalig, vrouwonvriendelijk en horkerig, maar toch kon ik het niet laten……..)
Mevrouw Bouma, ik wens U tenslotte een gelijkwaardig leven toe, in alle opzichten!
Met vriendelijke groeten,
András Haan(zonder ballen)
Artikel Japke-d. Bouma NRC 18 mei 2021
De 12 dingen die je beter niet tegen een vrouw kunt zeggen
Uit onderzoek blijkt dat vrouwen vaker kleinerend worden toegesproken (op het werk) dan mannen, hoorde Japke-d. Bouma. Met „dwingelandje” bijvoorbeeld, zoals informateur Mariëtte Hamer afgelopen week. Een lijstje met de ergste voorbeelden.
Ooit schreef ik dat ik de scheldwoorden ‘klootviool’, ‘minkukel’ en ‘mispunt’ best terug zou willen op het werk – omdat de communicatie met collega’s daar een stuk duidelijker van wordt. Ik bedoel: ik kan wel tegen een stootje als het om beledigingen gaat. Maar er zijn van die kwalificaties waar ik maar lastig aan kan wennen.
En ja, dan gaat het uiteraard om de uitdrukkingen die vooral vrouwen vaak voor hun kiezen krijgen. Kleinerende, badinerende toevoegingen. Woorden met de lading ‘breek daar je mooie hoofdje maar niet over’. Brrr…
Ik weet het hoor, ik zou ze me er niks van moeten aantrekken. Ik weet heus wel wat ik waard ben, het ligt aan mij dat ik me eraan erger, etc. Maar ik blijf ze bloedirritant vinden.
„Dwingelandje’ is er zo één. En hij werd vorige week gebruikt door mkb-voorzitter Jacco Vonhof om informateur en SER-voorzitter Mariëtte Hamer mee te typeren. Mijn collega Martine Kamsma viel er ook over. Ze twitterde: „Hebben we het hier over een kleuter of over de voorzitter van de SER.”
Seksisme op Twitter
Op Twitter zagen ze er, net als ik, ook seksisme in. „Een woord dat ouwe (oubollige) opa’s gebruiken voor kleindochters of andere kleine meisjes die ergens om jengelen en die ze dan hun zin geven”, schreef een lezeres. Een man met „dezelfde eigenschappen en hetzelfde gedrag is in de opinie waarschijnlijk een leider met visie”, een ander. Volkskrant-columniste Sheila Sitalsing schreef: „Ach, het voorzittertje van het mkbtje (een druk jongetje) meent het vast goed; jongetjes vinden het altijd wat spannender om zich goed uit te drukken.”
Een aantal mannen schreef dat zij ook wel eens genderspecifiek in een hoek worden gezet. Dat ze ‘jochie’ krijgen toegevoegd. Of ‘mannetje’, ‘haantje’ of ‘klootzak’. Dus waarom moest daar bij vrouwen een punt van gemaakt worden?
Nou, omdat vrouwen een punt hébben, antwoordt taalwetenschapster van de UvA Ingrid van Alphen als ik haar erover bel. Ze deed veel onderzoek naar de beeldvorming rond vrouwen en mannen in taal en de conclusie is steevast: vrouwen worden vaker negatief gestereotypeerd dan mannen.
Daarbij valt vooral de „asymmetrie” op, zegt Van Alphen. Vrouwen worden niet alleen vaker negatief gestereotypeerd, er zijn ook veel meer verschillende termen om dat te doen dan er zijn voor mannen.
Dat zegt hoogleraar leiderschap Janka Stoker van de Rijksuniversiteit Groningen ook – het wetenschappelijk onderzoek ernaar is overtuigend. Vrouwen worden op het werk vaker aangesproken met hun voornaam in plaats van met hun titel of achternaam, als meer vrouwen tot een beroep toetreden daalt de status ervan, hetzelfde gedrag van vrouwen wordt anders en vooral negatiever beoordeeld dan van mannen, enzovoort, zo somt ze op.
Ter illustratie stuurt ze me onder meer een studie uit 2018 van het U.S. Naval War College – verschenen in Harvard Business Review – waaruit blijkt dat vrouwelijke leidinggevenden in het Amerikaanse leger heel anders worden beoordeeld dan mannelijke leidinggevenden. En voor alle duidelijkheid: de mannen verschilden objectief niet van de vrouwen voor wat betreft hun feitelijke prestaties.
Mannen zijn ‘competent’, vrouwen zijn ‘enthousiast’
Zo werden de mannen in een positieve evaluatie onder meer ‘analytisch, competent en betrouwbaar’ genoemd – woorden die bij de vrouwen niet voorkwamen – en werden vrouwen ‘positief’ beoordeeld met termen als ‘medelevend, enthousiast, energiek en georganiseerd’ – die bij de mannen ontbraken.
Maar vooral opvallend was dat de lijst van negatieve kwalificaties voor vrouwen een stuk langer was dan die van de ‘mannelijke’ negatieve eigenschappen, met termen als ‘onbekwaam, egoïstisch, roddelkont, hysterisch, paniekerig en temperamentvol’. Voor de mannen werden slechts twee negatieve kwalificaties gereserveerd: ‘arrogant’ en ‘onverantwoordelijk’ – die zag je dan weer niet bij vrouwen.
Op zich hoeft er vervolgens weinig aan de hand te zijn – gedrag van vrouwen wordt anders beoordeeld, nou en? Dat was ook een reactie die ik veel op Twitter las: wat maakt het uit en ‘get a life’ als je je hierover opwindt. Een mannelijke lezer schreef over ‘dwingelandje’: „Hé, eindelijk weer een woordje waar de dames zich over kunnen opwinden.”
Maar dit fenomeen wordt wel degelijk een probleem als er moet worden besloten wie er ontslagen wordt, of wie gepromoveerd. Want dan zullen mensen met de kwalificatie ‘incompetent’ en ‘besluiteloos’ eerder de laan uitvliegen dan ‘arrogante’ en ‘onverantwoordelijke’ mensen – vrouwen dus. En zullen ‘analytische, competente en betrouwbaren’ eerder gepromoveerd worden dan ‘medelevende, enthousiaste, energieke en georganiseerden’ – juist: mannen.
Flauwe woorden in de krant
Het is dus heel erg, zegt hoogleraar Stoker, dat hetzelfde gedrag van vrouwen op een andere manier wordt gekwalificeerd. Omdat het niet alleen flauwe woorden in de krant zijn, maar vooral omdat het de selectie en beoordeling van vrouwen beïnvloedt, hun kans op promotie – omdat het de kansen voor vrouwen en mannen ongelijk maakt.
En dus dacht ik: als ik nou eens de bekendste stereotyperingen voor vrouwen op een rijtje zet, dan kunnen we die proberen te vermijden. Als het je bedoeling is om vrouwen ermee te kleineren kun je er gewoon mee doorgaan, maar als je het onbewust doet – zoals Jacco dat ongetwijfeld deed met Hamer – kun je vanaf nu je leven beteren. Mannen én vrouwen. Is dat wat? Ja toch?
1. Allereerst dan maar de termen in de categorie ‘dwingelandje’ – uitdrukkingen die voor ambitieuze vrouwen vaak gebruikt worden.‘Haaibaai’ is er zo één, maar ook ‘lange teentjes hebben’, ‘schril’, ‘haar op de tanden’, ‘kattig’, ‘pushy’, ‘bitchy’, ‘bits’, ‘een kruidje-roer-me-niet’ en ‘drammerig’ – je hoort ze zelden bij mannen.
Die worden op die eigenschappen eerder ‘sterke leider’, ‘vasthoudend’, ‘scherp’ en ‘laat zich niet uit het veld slaan’ gebruikt. Het woord ‘bazig’ is zelfs louter voor vrouwen bedoeld. Mannen worden vaker ‘de baas’ genoemd; een vrouw ‘staat haar mannetje’ of ‘heeft de broek aan’.
2. Dan de categorie ‘koud’ en ‘kil’. Hebben vooral veel vrouwen in leidinggevende functies last van. Als je je emoties niet laat zien ben je een ijskonijn, een ijskoningin, of ijzig. Mannelijke ijzige leiders zijn vaker goed, want die ‘houden het hoofd koel’, toch?
3. Maar je emoties wél laten zien is vaak ook weer niet de bedoeling, als vrouw. Dan ben je al snel ‘hysterisch’, een ‘dramaqueen’ – of ongesteld natuurlijk. Boos zijn is ook niet zo handig voor vrouwen op het werk. Je kunt beter lachen want ‘dan ben je mooier’.
Als mannen boos zijn op het werk worden ze vaker ‘gloedvol’, ‘gepassioneerd’ of ‘die heeft hart voor de zaak’ genoemd. Een vrouw is dan vaker een ‘viswijf’, ‘activistisch’ of is ‘wel heel nadrukkelijk aanwezig’.
4. Vrouwen worden ook niet geacht te vaak te laten merken dat ze het er niet mee eens zijn op het werk. Dan zijn ze ‘ongezellig’, ‘lichtgeraakt’, ‘geen katje om zonder handschoenen aan te pakken’, of zoals premier Rutte deze maand tegen fractievoorzitter van BIJ1 Sylvana Simons zei: ‘geïrriteerd’. Een man heeft eerder ‘een goed verhaal’, een vrouw ‘is niet op haar mondje gevallen’.
Andersom wordt bescheidenheid bij een man vaker opgevat als een teken van bedachtzaamheid, bij een vrouw als incompetentie of een gebrek aan ambitie. Werkt een vrouw graag samen? Dan is ze misschien niet onafhankelijk genoeg. Een man is dan eerder ‘strategisch’. Jonge mannen worden vaker ‘veelbelovend’ genoemd; jonge vrouwen ‘onervaren’.
5. En ze kletsen ook zoveel hè, vrouwen? Is niet waar, want uit studies blijkt dat juist mannen meer praten, maar goed, vrouwen worden wel ‘kippetjes in een kippenhok’ genoemd.
Als mannen veel praten wordt eerder gedacht dat het om de inhoud gaat. Of ze praten zich ‘de blaren op de tong’. Zeker, mannen worden ‘haantje’ genoemd. Maar ja, dat is wel de baas van de kippetjes.
6. Vrouwen wordt ook vaker verweten ‘chaotisch’ en ‘paniekerig’ te zijn. Bij een man is dat eerder ‘drukbezet’.
7. ‘Mevrouwtje’; daar ergeren vrouwen die reageerden op mijn oproep zich ook vaak aan. Maar ook ‘meisje’, ‘meiske’, ‘dames’, en, de allerergste: ‘vrouwtje’.
Dit lijkt raar: je bent een vrouw, wat zeur je dan als je zo genoemd wordt? Maar het is weer minder gek als je weet dat het vrouwelijke geslacht vaker als ‘minder waard’ wordt beoordeeld en de toevoeging ook zo bedoeld wordt.
Denk ook aan de geuzentitel ‘one of the boys’ , voor vrouwen. En dat het juist als een diskwalificatie wordt gezien als mannen ‘one of the girls’ worden genoemd of ‘meisjesachtig’.
8. Of brutaaltje! Wordt vaak gebruikt voor vrouwen die terugpraten. Ooit tegen een man boven de veertig horen gebruiken? Mannen die zich niet de kaas van het brood laten eten worden eerder ‘principieel’ genoemd, ‘gewetensvol’ of ‘consequent’.
9. Ook heel badinerend vinden lezers ‘powerlady’ – alsof er bij vrouwen apart bij moet worden gezet dat ze krachtig opereren – de term ‘powerman’ bestaat niet. Ik omschrijf ‘powerlady’ tegenwoordig dan ook maar als ‘de vrouw die alles heeft’.
Ook ergerlijk wordt gevonden: ‘carrièrevrouw’ – carrièremannen zijn er niet. En ‘sterke vrouw’. Een ‘sterke man’ is meteen een dictator.
10. Of wat dacht je van ‘tante’, vooral ‘pittige tante’ – en dan denken dat dat een compliment is. Een ‘pittige oom’, of ‘een pittige man’ hoor je toch zelden. Terwijl ik er best veel ken.
11. En dan natuurlijk ‘de ballen’ die te pas en te onpas uit de kast worden getrokken om daadkrachtige vrouwen mee te duiden – vrouwen met ballen zijn vrouwen met lef.
Waarom? Wat maakt het stoer als je er, met alle respect, twee zachte balletjes aanhangt? Mannen met tieten (al dan niet theezakjes), of met een clitoris hoor je toch zelden als ‘stoere typering’.
12. Maar de kwalificatie waarover lezers het meest vallen, zijn de verkleinwoordjes – ze duiken overal op. Dwingelandje, bijdehandje, collegaatje, kennisje – het zijn zelden mannen. Een vrouw is een keffertje, een man een pitbull. Vrouwen hebben ook vaker een baantje, in plaats van een baan.
Mannen ergeren zich er trouwens ook aan, zo schreven ze, als ze een verkleinwoordje krijgen. Toch hoor je een stuk minder dat „Arie Slob een slapjanusje is, Mark Rutte een leugenaartje of Thierry Baudet een aanstellertje”, schreef een lezer.
Ik stel dan ook voor om vanaf nu mannelijke en vrouwelijke uitgangen van beledigingen te maken. Dus dwingelando of dwingelanda voor dwingelandje. Bijdehando en bijdehanda, brutalo en brutala, etc. Dan kunnen we de verkleinwoordjes vanaf nu helemaal vermijden – voor al onze collega’s.
Maar nog beter is het natuurlijk om ons bewust te zijn wat we nu eigenlijk zeggen op het werk, elke dag. Omdat het de kansen van mensen kan verkleinen.
Waarschijnlijk frequenteert U de Hongaarse koopcentra – shopping malls – ook, in meer of in mindere mate. Je zult wel moeten, de traditionele winkelstraten in de Hongaarse steden zijn inmiddels óf ’winkelloos’, óf omgebouwd tot ’horecadistrict’. Er is nog een derde mogelijkheid en die is nog triester: winkelpanden vol met goedbedoelde rotzooi uit Azië, bij voorkeur uit de Chinese volksrepubliek. Het (gedeeltelijk) Chinese winkelpersoneel is overigens de Hongaarse taal wel – enigszins – machtig. Chinezen zijn vaak harde werkers en passen zich als een kameleon aan de omstandigheden aan. Hulde, maar wegwerpprullaria en goedkope kleding uit Bangladesh in een monumentaal pand uit de tijd van de monarchie? Het doet mij in ieder geval pijn aan de ogen…..
In de plaza niets van dat al, de moderne consument wordt daar doodgegooid met Gucci tassen, Swarovski sieraden, Jean-Paul Gaultier parfums en multinationale vreettenten. Veel vreettenten….. Daar mag je tegenwoordig ook weer plaats nemen als je een plastic vaccinkaartje bij de hand hebt. Heerlijk sfeervol dineren bij de Kentucky fright Chicken – KFC – is dus weer mogelijk. Voor de buitenlander – levend in Hongarije inclusief officieel Hongaars adres en Hongaars ziekenverzekeringsnummer – is het nog even wachten op dit toegangsbewijs voor de maatschappij. Voor zover ik weet moet deze EU-burger eerst een formulier invullen op het gemeentehuis, alvorens het begeerde kaartje wordt opgestuurd. Tja, de meeste Hongaren kregen na de eerste Coronaprik al snel een envelop thuis met het plastic kleinood, buitenlanders moeten wat langer op een houtje bijten. In plaats van op een kipkluifje van dat KFC-Michelinrestaurant……
Maar voorgaande is nog niet het ergste hoor! Hongaren trekken weer massaal naar de koopcentra nu de vaccinatiegraad hard is gestegen en dat betekent weer roltrappen vol met als ’wassenbeelden’ staande Hongaren. Met de handen steunend op beide roltrapbanden. Of een echtpaar dat naast elkaar een ieder de weg verspert, er is wederom geen doorkomen aan. U mag het een neurose noemen – is het ook…-, maar bij bezoek aan bijvoorbeeld een Árkád tel ik altijd onwillekeurig hoeveel plazabezoekers stappen zetten op de rolbanden. Ik kom nooit tot meer dan een handvol…..
Queueing is voor een Hongaar al een moeilijke Engelse uitdrukking, deze nette traditie zal – vrees ik – wel nooit usance worden in Magyarenland. Netjes in de rij staan, aan de linker- of rechterkant, zodat de zich haastende plazabezoeker de mogelijkheid heeft zich iets sneller te verplaatsen. Het zit er niet in…..Trabants en Wartburgs waren in de communistische tijd geen snelheidsmonsters, misschien is er uit deze tijd iets in de Hongaarse genen geslopen, wie zal het zeggen? We gaan hobbelend voort, we komen wel een keer aan. Ergens….
Gevolg is dat ik het woordje ’elnézést’ regelmatig repeteer bij het betreden van de rolband. Deze uitdrukking is het gebruikelijke (stop)woordje voor ’sorry’, maar de letterlijke betekenis luidt ’wegkijken’. ‘Elnézést‘ wordt verder gebruikt als de persoon in kwestie iets over het hoofd heeft gezien. Tja, maar die volgepakte roltrappen zijn moeilijk over het hoofd te zien, die kun je niet bij toverslag ’wegkijken’. Daarom kijk ik in zulke situaties maar over de hoofden heen, waarbij ik al snel het logo van de KFC ontwaar en trek krijg in een vette kipkluif.
Tot slot. In Hongarije spreken we niet van een roltrap maar van een mozgólépcső. Dit betekent zoveel als een bewegende trap. Op een ouderwetse Hollandse kermis kom je die nog wel eens tegen, de zogenaamde ’cakewalk’. Scheve traptreden die vaak in tegengestelde richting bewegen of zomaar omklappen. Struikelend en bibberend probeer je het einde van de ’cakewalk’ te bereiken, voorwaar een evenwichtsoefening die niet altijd in een verticale lichaamshouding afloopt.
Mijn idee? meteen installeren die cakewalks in every shoppingcentre of Hungary!
Was getekend, Marc Bessems Correspondent te Brazilië. ’Bekt’ geweldig, nietwaar? Tot nu toe had je schurken in diverse soorten en maten, maar milieuschurken van overheidswege?
Natuurlijk betreft het hier het rapaille in de slipstream van Brazilië’s president Jair Messias Bolsonaro. Messias? Tja, de president heeft Italiaans bloed, het zou me niet verbazen als zijn afstammelingen in het verre zuiden van Italië zijn geboren. En waarschijnlijk ‘vrome’ Rooms-Katholieken waren. Bolsonaro is ex-militair, is groot voorstander van particulier wapenbezit, meent dat het Coronavirus hooguit een kleine verkoudheid oplevert en heeft een zoon die nauwe banden onderhield met een moordenaarsbende. Verder is hij mordicus tegen abortus en heeft hij een broertje dood aan homoseksuelen (hij noemt zichzelf een trotse homofoob…).
Zijn minister van justitie hing zijn ministerspost vorig jaar aan de wilgen, nadat Bolsonaro voor de zoveelste keer had geprobeerd justitiële onderzoeken naar zijn 3 zoons te dwarsbomen. Allemaal vanwege corruptie en banden met gewapende milities, what’s new? Toch bepleit de Messias een strengere aanpak van de misdaad, wel misdaad die Bolsonaro minder bevalt natuurlijk. De militaire dictatuur tussen 1964 en 1985 wordt door de voormalige militair ook hogelijk gewaardeerd, zijn volgende uitspraakk spreekt wat dit betreft boekdelen: ’het probleem in deze periode was niet het martelen van tegenstanders, maar het feit dat velen in leven werden gelaten.
Bent U er nog? Gaan we verder met milieuactiviste Gretha Tunberg die door Bolsonaro werd gekenschetst als ’snotaap’. Tja, het Zweedse meisje is natuurlijk nogal tekeer gegaan tegen de verdergaande ontbossing van het Amazone-regenwoud. Nu blijkt dat dat minister van – nota bene – milieu Ricardo Salles zich mogelijk ook verrijkt aan de illegale houtkap van de Amazone. Onder zijn leiding werd er flink ’gekapt’ in de overheidsorganen die zich met milieubescherming bezighouden. Één kop is al afgehakt en dat is die van het hoofd van IBAMA, de departementale organisatie die ontbossing dient tegen te gaan.
Zou Bolsonaro ontevreden zijn dat de ontbossing van overheidswege slapjes worrdt aangepakt? Dit narratief wil hij wereldwijd graag ’zaaien’, maar ik geloof eerder het tegenovergestelde. Deze ’milieuschurk’ zit helemaal niet te wachten op tegengas in de exploitatie van het Braziliaanse regenwoud. De hele entourage van de Messias verdient zich het schompes aan de verkoop van tropisch hardhout en daarna aan de sojavelden die vervolgens worden aangelegd. Die soja is voor voor Europese afnemers bijzonder aantrekkelijk vanwege de relatief lage prijs. Voedselfabrikanten stoppen die soja in hun producten om nog maar te zwijgen over de boeren die hun koeien ermee voeden.
Daarom besloten supermarktketens als Aldi en Ahold-Delhaize maar eens in de pen te klimmen. Samen met een handvol andere grote bedrijven vragen ze de Braziliaanse regering dringend nieuwe wetgeving te heroverwegen die illegale grondtoeëigening in de Amazone legaliseert. Gebeurt dit niet dan zet Brazilië zijn handelsbelangen op het spel met de ondertekenaars. Eigenlijk analoog aan Israël’s tactiek in de bezette Palestijnse gebieden met dien verstande dat het in Brazilië niet de staat is die ’rechtmatig’ eigenaar van het (ontboste) oerwoud wordt, maar particuliere bedrijven. Die natuurlijk alle in handen zijn van de ’milieubende’ rond de Braziliaanse president.
Ziet U het vingertje van Appie Heijn (onderdeel van Ahold) al wijzen? Mooie stoere praat van de supermarktketen, maar het is allemaal gratuit. Op dit moment koopt Ahold niet rechtstreeks producten uit Brazilië, een concernwoordvoerder bevestigde dit maar al te graag. Het enige dat er nu nog aan mankeert is dat de AH-supermarktgevels binnenkort worden volgeplakt met de volgende tekst: Albert Heijn helpt het STOPPEN van onbossing Amazone-regenwoud! Toch denk ik dat dit iets te ver gaat voor Appie’s marketingafdeling, want hoe worden de Braziliaanse oerwoudvernietigers nu geboycot als er geen Braziliaanse biefstukken in de AH-koelvakken liggen en lagen. De Ahold-woordvoerder benadrukte: ’wij kopen geen rundvlees en soja in van de Brazilianen’.
Ja, dank je de koekoek, wat is die open brief aan die inbrekersclub van Bolsonaro dan waard? Allemaal kletspraat aan het adres van de kritische Nederlandse supermarktklanten. Wij zijn lekker milieubewuster dan Jumbo of Dirk, dat is zo’n beetje de AH-boodschap voor de bühne. En dat terwijl die Nederlandse biefstukken in het Appie-vleesvak daar zo mooi ’rood liggen te zijn’ vanwege die verrekt goede – en goedkope – soja welke die stamboekkoeien uit de Noordoostpolder maar al te graag hebben herkauwd.
Bij AH moet je op de kleintjes blijven letten. Vooral waar het om laag-bij-de-gronds gedrag betreft……
Op 17 mei vierde de andere helft van het Simplisties Verbond – Wim de Bie – zijn 82e verjaardag. Onze – niet formele – Koningin Máxima mocht het vijfde kruisje achter haar naam zetten, voorwaar een memorabele dag voor die ontelbare Oranjeverenigingen die Nederland rijk is.
Zal golddigger Máxima op de hoogte zijn gebracht van het beste humoristische duo dat Nederland ooit heeft voortgebracht? Herman Tjeenk Willink was één van haar ’kwartiermakers’ voor een succesvol koninklijk verblijf in de Lage Landen, dus dat zit wel snor zou ik denken. Nee, dit denk ik natuurlijk niet écht, op het gebied van de ’s lands grote Humoristen zal ’de Tjeenk’ waarschijnlijk Toon Hermans aan de aanstaande koningin hebben geïntroduceerd. Om te eindigen met Freek de Jonge uiteraard, per slot van rekening is en blijft Tjeenk Willink een PvdA’er.
Manlief Willy heeft wel gedetailleerde kennis van het ’Koot en Bie-oeuvre’. In 2016 sprak hij de volgende slotwoorden uit na zijn bezoek aan Zwolle op Koningsdag: ’Zwolle zonder dollen, is een einde stad’. De tekst is afkomstig van de Elpee ’Mooie Meneren’, uitgebracht in 1982. Wim de Bie was verrast, van ’Zwolle zonder Dollen’ is bijvoorbeeld nooit een TV-opname gemaakt.
In Zwolle waren de organisatoren en de burgemeester verrukt, Willy had zelfs de moeite genomen om Zwolle met een gedenkwaardige quote te vereren. Wel, men heeft blijkbaar niet de moeite genomen om iets verder in de materie te duiken. Ik geef u het vervolg van de liedtekst: ’want ze houden niet van hollen, niet van grappen en van grollen, nergens anders dan in Zwolle gaan ze zo vroeg plat’. Toch niet zo flatteus voor de burgers van Zwolle Willie! Sterker nog, eigenlijk heb je die provincialen gewoon op z’n Haags een poepie laten ruiken.
Teksten van Koot en Bie zal Máxima waarschijnlijk niet debiteren, maar misschien heeft ze een andere ’quote’ in gedachten als uitsmijter voor haar vijftigste verjaardag. Dat wordt nog geen eenvoudige keuze, want de Koningin bekende al eens dat ze een brede muzieksmaak heeft, ze heeft geen specifieke voorkeuren. Toch heeft ze de naam van DJ Armin van Buuren wel eens laten vallen en da’s ook niet zo vreemd. Het Koninklijk paar beklom al vaker de podiumtrappen om naast Armin mee te dreunen op de ’sound of Armin’. Daarbij is het geluid wel eens weggevallen, Joost mag weten waarom…..
Welk nummer van Armin zou in aanmerking komen om geciteerd te worden door Hare Majesteit? ’Hoe het danst natuurlijk’, een muziekprojectje van Armin, Marco Borsato en Davina Michelle. Bij een bezoek aan het volgende provinciestadje, volgend jaar tijdens Koningsdag zal Máxima haar man de volgende tekst op melodieuze wijze voordragen: Wil je weten hoe het danst zonder mij? Misschien heb je meer balans zonder mij, als het moet zet ik een stapje opzij, als het beter, als dat beter is. Woorden met verschillende cryptische boodschappen, dat zal ’m leren die Willy!
Wat kan Wim de Bie hier tegenover stellen? Die keuze is snel gemaakt en daarom vraag ik beleefd aan Wim of hij nog één keer de ’Pieter van Vollenhoven-rol’ zou willen spelen. In het verleden heeft de Bie ’sophisticated’ pianowerk afgeleverd inclusief zang en grote oren. De tekst wil ik niet verklappen, U kunt aan het einde van dit artikel klikken op het muzikale meesterwerk. Ik denk overigens dat Hare Majesteit als fanatieke dansliefhebster moeilijk de juiste pasjes zal weten te vinden op het ritme van de Bie’s pianospel. De sirtaki komt al helemaal niet ter sprake al was het alleen maar om een – redelijk recent – mislukte Griekenlandvakantie.
Máxima, Gia mas! Weet U wat deze wijze van Grieks proosten letterlijk betekent?
’About us’ ofwel ’over ons’. Vraag is of deze ’toast’ van toepassing is op het Nederlandse Koningspaar of slechts gaat over Máxima zelf. Als pluralis Majestatis…..
Zal Wim de Bie na de laatste pianoaanslag nog een mooie ’felicitatiezin’ in petto hebben voor de jarige Koningin? Ik heb er wel eentje gevonden van de oude meester: ’Ik zal van je houden, een liefde lang’.
Ook één met een redelijk cryptische inhoud……
PS heeft U het ’Máxima-interview’ van Matthijs van Nieuwkerk gezien? Is het charmeoffensief gelukt? Mwaah, niet echt. Meestens nietszeggende antwoorden, vooral waar het dat Griekenlandreisje betrof. De Koningin verweerde zich door te melden dat reizen naar Griekenland officieel ’mocht’. Ja Max, maar dat betekent nog niet dat je ’moet’ afreizen naar je mooie villa. Helemaal niet als vlak daarvoor Rutte en de Jonge iedereen in het land zeer dringend op het hart had gedrukt om zoveel mogelijk thuis te blijven. Conclusie is dat de Rijksvoorlichtingsdienst – RVD – alweer een bok heeft geschoten, voorgaande uitspraak hadden deze ’Royal spindoctors’ toch ietsjes anders moeten ’spinnen’. Die RVD is tegenwoordig geen Koninklijke knip voor de neus meer waard.
(foto boven, Skála warenhuis in Boedapest, geopend in 1976, al weer 45 jaar geleden….)
Als 15-jarige kreeg je als doza – donderdag/zaterdaghulp – bij het inmiddels ter ziele gegane Vroom & Dreesmann eerst een cursusje hoe je met de klant afrekent. In volgorde: klant komt bij de kassa met bijvoorbeeld een potje Nivea crème. Als kassahulp kijk je de klant in het gezicht, groet hem of haar vervolgens en daarna tik je het af te rekenen bedrag op de kassa. In de bakkerij sluit je af met: ’anders nog iets?’ Stel dat het potje crème 2 gulden en 85 cent kost. Klant betaalt met een briefje van 10. Dit briefje wordt door de kassahulp aangenomen en zichtbaar op de kassa gelegd. Teruggave van het wisselgeld gaat als volgt: alstublieft Meneer/Mevrouw, 15 cent maakt 3 gulden en twee gulden maakt 5 en nog een briefje van 5 maakt 10. In deze volgorde wordt het geld op het daartoe bestemde toonbankschoteltje gelegd, behalve als de klant zijn hand opengevouwen houdt. In dit geval geeft de kassahulp het wisselgeld in de hand terug. Als laatste plaatst de kassahulp het briefje van 10 in het daartoe bestemde kassavakje en sluit de kassalade.
In Nederland heb ik gelukkig nog wel eens winkelervaringen – maar ook al veel minder – die aan bovengenoemde standaard voldoen, in Hongarije amper. Niet zelden kom ik de volgende handelswijze tegen: kassahulp – ok, of cassière – neemt het tientje van de klant aan, stopt het meteen in de kassalade en kijkt de klant niet aan. Een ’goedendag’ kan er overigens meestal nog wel vanaf, gelukkig maar. De wisselgeldteruggave kan echter een groot probleem opleveren. Meestal werpt de kassahulp een blik op de kassa en ziet dat er 7 gulden 15 cent moet worden teruggegeven. In het Hongaarse geval 7 Forint en 15 fillér natuurlijk. Ja, ja wist U dat er 100 Fillér in één Forint gaan? Reeds lang afgeschaft die Fillér natuurlijk, de inflatie heeft ook in Hongarije zijn sporen nagelaten. Anyway, die 7 gulden 15 cent wordt uit de kassalade gegraaid en als één pakketje op het toonbankschoteltje gelegd of als een propje in des klants handen gedouwd. De bankbiljetten worden gewoon om de muntjes ‘heengefrommeld’.
Als je mazzel hebt murmelt de kassahulp bijna onverstaanbaar het bedrag van 7 gulden 15 nog als afsluiting. Een ’tot ziens’ kan er gelukkig nog wel vaak af, vooral als de klant als eerste vaarwel zegt. Hoofdrekenen meneer Sonneberg! Inderdaad, dat is vaak het probleem, kinderen en adolescenten kunnen niet meer in een fractie van een seconde 2,85 van 10 aftrekken. Daar hebben we tegenwoordig toch onze I-phone voor, wat zullen we nu beleven! Maar het is nog erger: dat aftrekken is al geen sinecure, maar het oorspronkelijke afrekenbedrag van 2,85 is ook al niet meer ’top of mind’ bij de cassière.
Waar zijn de goede oude communistische tijden gebleven? In de zeventiger jaren van de vorige eeuw ging het er in één van de schaarse warenhuizen heel anders aan toe. De aan te schaffen waar werd eerst door een wat oudere mevrouw kameradin aangenomen. Die gaf het door aan kameradin 2 die de prijs hardop meedeelde aan de caissière, kameradin nummer 3 dus. Met deze kameradin werd ook afgerekend waarop kameradin 4 de aangeschafte waar in een paar tassen deponeerde. Portier kameraad 5 knikte je bij het verlaten van het pand als het enigszins meezat nog vriendelijk toe, maar bleef op zijn kruk naast de uitgang zitten. De asbak voor zijn Kossuth-sigaret – bah, wat stonken die zeg – bevond zich namelijk naast zijn kruk en daarom kon hij natuurlijk in geen geval zijn zitplaats verlaten. Gevolg was dat je de zware winkeldeur met kunst- en vliegwerk moest proberen op een kier te krijgen. Waarna de voet tussen de deur kon worden gezet en je eindelijk het pand kon verlaten.
Mooie, ouwe, rooie tijden, werkloosheid was er niet en van kameraad János Kádár mocht veel, zelfs de boormachine uit de fabriek mee naar huis nemen. Dat was immers altijd nog beter dan dat die boormachine in de handen van de westerse imperialisten zou komen. Kádár formuleerde het zo: wie niet tegen mij is, is voor mij (en voor de rest regel je het maar voor jezelf en je familie, ik kijk wel de andere kant op…..)Daar maakte ene George W. Bush van: wie niet voor ons is, is tegen ons. Dat was vlak na 9/11 en dat hebben we geweten! Een totale mislukte Irakoorlog was het resultaat en de massavernietigingwapens waren in geen velden of wegen te bekennen.
Dat zijn veel winkels tegenwoordig ook al niet meer, de inschatting is dat alleen al in Nederland 1/3 van het totale fysieke winkelbestand als gevolg van de Coronapandemie zal verdwijnen. Geen probleem, we kopen ons nu toch al ongans via internetwinkels, lekker makkelijk. Bovendien zijn daarmee alle wisselgeldperikelen aan de kassa ook als sneeuw voor de zon verdwenen. Maar vergeet niet, door dat ’makkelijke’ massale inkopen via Uw computerscherm dreigt nog wat anders als sneeuw voor de zon te verdwijnen. Dat zijn namelijk Uw digitale moneten die in het digitale kassalaatje terechtkomen van Amazon, of erger nog het Chinese Ali Baba…..
In 2014 waren er nog 3,5 miljoen burgers lid van een publieke omroep, daarvoor waren het er nog veel meer. Inclusief de nieuwe omroepen staat de teller momenteel op nog geen 2,5 miljoen. Tja, vroeger werd je als protestant lid van de NCRV, als gereformeerde lid van de EO, als arbeider of linkse Amsterdammer van de VARA en Cor van der Laak was natuurlijk krities AVRO-lid. Dit typetje, gespeeld door Kees van Kooten presenteerde zichzelf als een zeurderig burgermannetje, op deze wijze het gemiddelde AVRO-lid vertegenwoordigend. Met dien verstande dat ’Cor’ wel degelijk krities was op van alles en iedereen, zijn weigering om te betalen voor een eerste klasticket – in de trein – is legendarisch.
Het op verzuiling gebaseerde omroepstelsel begon ietwat te kraken met de introductie van de ’vertrossing’. Midden jaren zestig van de vorige eeuw werd de TROS – Televisie Radio Omroep Stichting – opgericht en werd met luchtige programma’s immens populair. Bananasplit en animalcrackers (met André van Duin) werden ’smashing hits’, maar daar was de publieke omroep toch niet voor uitgevonden? De TROS ging niet uit van religieuze of politieke beginselen, dientengevolge kwamen de programmamakers met pretentieloze TV-verpozing. ’Leuke dingen voor de mensen brengen’, dat was het adagium. In feite schopte deze nieuwe club hiermee de principes van het Omroepbestel ondersteboven, maar dat was TROS-leiding ’(eenheids)worst’. Eigenlijk was er sprake van een wolf in schaapskleren, de TROS was vanaf de start een commerciële omroep avant la lettre.
Nog even een kleine rectificatie, in Nederland heeft lange tijd niet een omroepbestel, maar een omroepbladenbestel bestaan. Omroepen hadden in de vorige eeuw nog het alleenrecht de programmering van de komende week te vermelden in hun omroepblaadjes. Wilde je weten wanneer de Dolly Dots bij de TROS optraden, dan moest je eerst wel neuzen in de Studio (van KRO), of de AVRO bode. Omroepen hadden in die tijd een comfortabele monopoliepositie, met de opheffing hiervan begon de definitieve neergang
Hiernaast kregen de omroepen steeds meer concurrentie van andere mediavormen, zoals Netflix, HBO, Youtube, social media en weet ik wat al niet meer. Ouderen kijken nog wel regelmatig naar de 3 nationale zenders en dat verklaart het suces van Jan Slager, de grote man achter omroep MAX. Janneman is met zijn ouderencluppie inmiddels – in ledental – omroepen als AVRO/TROS voorbij gestreefd. Ja, Cor van der Laak is in 2014 getrouwd – sorry, gefuseerd – met Ivo Niehe, het huwelijk houdt wonderwel stand. Maar dat is geen verrassing, de fusie van deze twee omroepen kan als volgt worden omschreven: traditionele BUMA – Burgerman – ontmoet iets jongere traditionele BUVRO, Burgervrouw……
MAX is de enige die sinds 2014 een groei in ledental laat zien alsmede de nieuwkomers natuurlijk. Arnold Karskens komt met stip binnen met zijn ’Ongehoord Nederland’. Volgens de (oud)journalist Karskens is er behoefte aan een gezond rechts geluid, de meeste bestaande omroepen zijn in zijn ogen zo links als de pest. Wel, misschien niet als de pest, maar het progressieve geluid heeft wel een beetje de overhand, bij het NOS-journaal merk ik dat dagelijks. Heel erg storend vind ik dat overigens niet, wel is de ’NOS-navelstaarderigheid’ mij een doorn in het oog, zowel de kwantiteit als kwaliteit van buitenlands nieuws laat zwaar te wensen over.
Verder is daar omroep ZWART, een initiatief van onder de rapper Akwasi. Deze veelkleurige club is eigenlijk een soort tegenhanger van Ongehoord Nederland. Prima hoor, wat mij betreft is er voor beide plek in dat vermolmde omroepbestel. Eigenlijk doen deze nieuwkomers weer een beetje recht aan de originele publieke omroepfilosofie. Karskens is de spreekbuis van FvD, PVV en hun – inmiddels veel – afsplitsingen. Akwasi is meer de voorman van partijen als BIJ1 (Sylvana Simons), GroenLinks en een beetje D66. Ik ben benieuwd naar hun programma’s, op verdere vertrossing zit – in ieder geval – ik niet te wachten.
Commerciële omroepbaas John de Mol ziet dat publieke omroepbestel al jaren met lede ogen aan. 80% van de programma’s van NPO 1 tot en met 3 is inmiddels als commercieel te kwalificeren, maar de Avrotrossen en de BNNVara’s blijven toch een (commerciële) voorsprong houden op John’s Talpazenders. Ze delen in de STER-reclameinkomsten én krijgen centjes uit de staatspot. Meer dan 800 miljoen Euro in 2021, John de Mol daarentegen moet zijn budgetten uit commerciële inkomsten ophoesten. Wat zegt U, valse concurrentie? Wel degelijk, op lange termijn lijkt mij deze anomalie niet houdbaar.
Uiteindelijk zullen we in Nederland ook richting een BBC-model moeten gaan, de basis dient bij de publieke omroep op nieuwsvoorziening gestoeld te zijn. Met een flink snufje cultuur natuurlijk, maar that’s it. Ik zal de dag prijzen dat ik naar een uitgebreid NOS buitenlandjournaal mag kijken. Eigenlijk is het een ’big shame’ dat een volk met zoveel internationale (handels)contacten tijdens het acht uurjournaal minutenlang wordt ’verwend’ met het dilemma of het ’wild’ in de Oostvaardersplassen moet worden bijgevoederd of niet. Om vervolgens minutenlang verveeld te worden met het volgende leugentje van ene Rutte. Het navelstaren wordt op deze manier alleen maar aangemoedigd……
Piratenzender Veronica arriveerde in 1974 legaal op het vaste land. De VOO (Veronica Omroeporganisatie) was snel geboren, maar dit avontuur was geen lang lot beschoren. Veronica ’ging’ al snel weer commercieel, de publieke omroep werd geen vaste pleisterplek. Niet vreemd overigens, als we ons nog één van de oude Veronica-slogans herinneren: Veronica komt naar je toe deze zomer!
In een poging de Evangelische Omroep een ietwat sexy imago te geven stelden lolbroekerige reclamemakers het EO-bestuur de volgende slogan voor: Jezus komt naar je toe deze zomer!
Het is ’m niet geworden, uiteraard, maar ik heb wel een serieus sloganvoorstel voor de NPO/NOS. Indien er nu eens werkelijk wordt nagedacht over een professionele (internationale) nieuwsvoorziening dan heb ik de ideale one-liner al gevonden:
De wereld komt bij je binnen met de NOS (ook in de zomer…..)
Eerst maar eens het treurige nieuws. Virgil van Dijk is één van de beste verdedigers in het huidige profvoetbal, hij heeft het in zich om legendarisch te worden. De knieblessure die hem overkwam tijdens de wedstrijd Liverpool – Everton (17 oktober jongstleden) houdt hem echter nog steeds ’aan de kant’. Net nu het EK voetbal voor de deur staat……
Van Dijk hakte volgens eigen zeggen zelf de knoop door, het EK voetbal dat in juni aanvangt komt te vroeg voor de aanvoerder van Oranje. Bijzonder spijtig. ik denk dat de ’persoonlijkheid’ van de Liverpool-verdediger node zal worden gemist. De leidersrol zal door een andere speler moeten worden opgepakt, kandidaten hiervoor zijn echter niet te bespeuren. Matthijs de Ligt misschien? Mwaah, nog een beetje jong, bovendien is zijn club Juventus bezig aan een rampenseizoen. Oudgediende Daley Blind dan? Mwaah, is niet echt een leiderstype en komt terug van een blessure. Georginio Wijnaldum dan maar? Hij is toch zo’n beetje de huidige ’stand-in’-captain nu zijn Liverpoolmaatje gewdwongen aan de kant zit. Mwaah, niet echt overtuigend in een leidersrol, bovendien vind ik hem het afgelopen half jaar nu niet de centrale motor waarop Oranje draait.
Gelukkig hebben we een ’standvastige en overtuigende’ bondscoach – Frank de Boer – die ’van plan is met zijn elftal veranderingen in gang te zetten in Qatar’, waar in 2022 het WK wordt georganiseerd. Ja, ja, veranderingen teweeg brengen, zonder dat het Nederlands elftal reeds plaatsing heeft afgedwongen. Deze ongeloofwaardige en merkwaardige uitspraak deed de Boer ook nog eens vlak voor de belangrijke WK-kwalificatiewedstrijd, uit tegen Turkije. Ok, de mensenrechtenkwestie in Qatar aanroeren is belangrijk, maar NIET vlak voor een sleutelwedstrijd in Turkije. Fout, fout, fout, en dan heb ik het nog niet eens over de Boer’s gestamel over de met ’bloed aan de paal’ gebouwde stadions. Juist Frank de Boer had met zijn in het verleden verdiende Qatarse oliedollars heel anders met deze kwestie moeten omgaan. Bijvoorbeeld door zijn ’mensenrechtenpersconferentie’ na de match tegen Turkije te plannen.
Frank is een alleraardigste vent, maar op geen enkele manier te vergelijken met Ronald Koeman of Louis van Gaal. Hiernaast helpt het ook niet mee dat zijn trainerscarrière de laatste jaren enigszins in het slop is geraakt. Na debacles bij Internazionale Milan en Crystal Palace nam de Boer de wijk naar de Verenigde Staten. Bij Atlanta United was hij redelijk succesvol, maar moeten we die Amerikaanse voetbalcompetitie nu echt serieus nemen? De Boer teert nog altijd op zijn Ajax-successen, maar dat Ajaxkrediet is een keer ’op’. Frank wacht al een tijdje op verse (bit)coins.
Daarvan wil hij een grote berg opstrijken, om te beginnen met een succesvol EK. De druk op zijn schouders wordt immens, het Nederlandse voetbalvolk hunkert naar Oranje-voetbalpalmares. In een dergelijke stresssituatie komen ’leaders – en losers’ – altijd boven/onderdrijven. Het wordt de ultieme lakmoesproef voor Frank deze zomer, ik vrees nu al met grote vrezen. Nederlanders in het algemeen en voetballers in het bijzonder zijn eigenwijze ’wezens’ die bij onvrede/slechte resultaten als kikkers uit de kruiwagen dreigen te springen. Voor Frank de Boer geldt niet alleen het adagium ’de boel bij elkaar houden – van oud PvdA – leider Job Cohen – , nee, hij dient een onoverwinnelijke sfeer te creëren. Dit lukte Louis van Gaal in 2014 uitstekend door met ’zijn’ elftal bijna de finale van het WK in 2014 te bereiken. Met het ’materiaal’ dat van Gaal tot zijn beschikking had was dat een prestatie van formaat. Want spelers als Martins Indi en Ron Vlaar waren niet eens van Europese klasse.
Kwalitatief zit het momenteel bij Oranje dan misschien niet 100% snor, maar er is voldoende stootkracht om een puik resuultaat neer te zetten van de zomer. ’We’ missen alleen nog een leider op en/of rond het veld. Daarom is de ’optie Arjen Robben’ zo slecht nog niet. De geboren Bedumer (Groningen) nam in oktober 2017 officieel afscheid van het Nederlands elftal en in 2018 van het (Duitse) clubvoetbal. Maar naar voorbeeld van Heintje Davids kon de kleine Groninger het toch niet laten en trok zijn voetbalkicksen weer aan. Dit seizoen was hij bij zijn oude liefde Fc Groningen bijna continu geblesseerd, maar vorige week waren er weer prachtige flitsen te bewonderen van de dribbelaar pur sang.
Op de vraag van een NOS-reporter of hij bij 100% fitheid bereid zou zijn om het Oranje-shirt weer aan te trekken antwoordde Robben positief. ’Zijn stoutste dromen’ zouden dan in vervulling gaan. Desgevraagd antwoordde Frank de Boer het volgende op deze flirt: ’zeg nooit nooit, maar voor nu sluit ik het uit’. Prachtige abracadabra nietwaar? Morgen kan de Boer’s mening dus weer anders zijn, da’s eigenlijk de boodschap die wordt afgegeven door de bondscoach.
De hamvraag is of Arjen nu moet worden opgenomen in de selectie of niet. Wat mij betreft meteen! Robben is alleen al in de kleedkamer een inspirerend figuur en bovendien als pinchhitter in te zetten. In de laatste twintig minuten of zo, als er wat geforceerd moet worden. Ok, ok, maar wie komt dan op de afvallerslijst terecht? Wat dacht U van een Ryan Babel? hem bedanken we netjes voor alle verdiensten met een nieuw kleurspoelinkje (voor in zijn haar). Verrek, maar dat is nog niet eens nodig, vanwege de Coronaperikelen mogen alle deelemende voetbalteams hun selectie met 3 voetballers uitbreiden, van 23 tot 26.
Frankie jongen, opgelost dit dilemma! Je hoeft niet eens iemand weg te sturen. ’Er hoeven geen radicale veranderingen te worden aangebracht’ (zoals in Qatar) in je selectie. Gewoon doorgaan met ademhalen, kalmpies an, zo breekt het lijntje niet. Als het lijntje onder Frank de Boer maar geen slap koord zal blijken te zijn….
