Nu is het portaal origo.hu één op één de spreekbuis van Orbán, maar dat neemt niet weg dat er regelmatig interessante artikelen verschijnen in het aanhechtingspunt van een skeletspier. Wat dit nu weer voor kolder is? Ik noteer alleen maar de definitie van het woord Origo hoor! Het skelet is de basis van het menselijk lichaam, dus is de naam van Orbán’s digitale spreekbuiskrant wel goed gekozen. Een ruggengraat kan overigens wel breken. Maar dit terzijde……

Kijkt U nog eens naar het plaatje, volgens mij moeten busliefhebbers hun vingers aflikken bij het design van de Ikarus 55. In het begin van de jaren ’50 werden de eerste protypes van deze ’buscoach’ vervaardigd. Samen met de Ikarus 66 waren deze twee types de paradepaardjes van de Csepel Autógyár, de bus/vrachtwagenfabriek gelegen aan de Donau in het zuiden van Boedapest.

Het type 55 werd gebruikt voor regionaal busvervoer, de ’66’ voor stadsvervoer. Hieronder vindt U een foto uit de brochure van het type 66, eigenlijk is het onvoorstelbaar dat zo’n kiekje werd toegelaten in de zwartste tijd van het communisme in de 50’er en 60’er jaren. Het ’bourgeois-karakter’ straalt gewoon van de foto af. Kijkend met een wat minder scherpe blik zou je zeggen dat Cary Grant met een jonge Catherine Deneuve bewonderend de modieuze lijnen aanschouwt van dit sublieme design. Monarchistische gebouwen op de achtergrond, kan het nog ’imperialistischer’?

De Sovjet-machthebbers waren tevens gecharmeerd van de Ikarusbussen en verordonneerden in het kader van de beruchte 5-jarenplannen dat de bussen geïntroduceerd moesten worden in de meeste Warschau Pact-satellietstaten. Ik vermoed overigens dat er nog een andere – essentiële – reden aan deze beslissing ten grondslag heeft gelegen. Uiteraard was het niet de bedoeling van het Kremlin dat Hongarije een florerende economie zou worden, deze rol was slechts toebedeeld aan het Sovjetbolwerk zelf. Maar ja, in de eigen heilstaat was men slechts in staat dieselslurpende tanks te produceren. Ook al vermeldde het design/productieplan het vervaardigen van een bus, er rolde uiteindelijk  toch altijd een tank van de lopende band af. Maar dat gold ook voor de constructievoorschriften voor tractors, brommers en gaskachels. Het productieresultaat was altijd hetzelfde: een tank….

Icarus vloog volgens de Griekse mythologie met zijn wassen vleugels te hoog en te dicht bij de zon, waardoor zijn vleugels smolten en de arme Icarus reddeloos in de Egeïsche zee stortte. Met andere woorden: hoogmoed komt voor de val…..Tot 1975 werden de Ikarussen voor de diverse communistische satellietstaten gebouwd, het was de glorietijd van de Csepel Autógyár. Daarna was het over en sluiten. Volvo liet tot 1980 nog 1000 Volvo Laplanders bouwen in de fabriek, maar in 1992 werd Ikarus definitief failliet verklaard.

De erfenis van de Ikarusbussen – ja, in Hongarije met een ’K’ geschreven – blijft echter in ons geheugen gegrift. En ook in het ’echie’ zijn er diverse gerestaureerde exemplaren voor de volgende generaties bewaard gebleven. De foto aan de kop van dit artikel vind ik welhaast iconisch. Het geeft me zelfs een beetje dat ’Peter Stuyvesant’-gevoel, ook iets wat totaal niet in overeenstemming is met de communistische doctrine natuurlijk.

Nog steeds maakt het design van de Ikarusbus nog een futuristische indruk (althans bij mij), de vormen kunnen de tand des tijds met gemak doorstaan. Net als de Citroën DS – ’de snoek’ – zijn er voertuigen die eenvoudigweg letterlijk en figuurlijk nooit enige roest laten zien. Één van de revolutionaire vindingen – voor Midden/Oost-Europa dan…..- was de plaatsing van de motor aan de achterzijde. Deze ’bobbel’ had de dood voor het design kunnen zijn, maar hier is het tegendeel het geval. De ’achterpukkel’ is in complete harmonie met de ronde lijnen van de bus. Maar ook de voorkant is niet verkeerd, geen grote zoeklichten bijvoorbeeld, maar subtiele koplampen, sommige zelfs mooi verborgen onder de voorbumper. Lyrisch ja, dat zou je ervan kunnen worden….

Ik heb een beetje ’gegoogled’, want ik wilde natuurlijk wel weten welke ontwerper zich achter deze buscreaties verbergt. Verbergt? Ja, want van een communistisch design kun je hier toch niet spreken, de bussen moeten wel door een ’burger’ – polgár – zijn bedacht. Twee namen komen naar voren, György P. Horváth en Béla Zerkovitz, de eerste verantwoordelijk voor de ’mooie vormen, de tweede voor het technische design. Zowel de chauffeur als de reizigers hadden met de ’achterpukkeloplossing’ veel minder last van de lawaaierige motoren van die tijd. Het feit dat de communisten destijds toelieten dat busbouwers zich bekommeren om het gerief van passagiers is trouwens op zichzelf al een ’novum’ uit die brute periode van de geschiedenis. Maar ja, misschien reisden er in die tijd ook wel veel inlichtingenofficieren per bus. Om de ’medekameraden’ in de gaten te houden….

Of ik zelf als kleine jongen wel eens in zo’n Ikarus 55 heb plaatsgenomen? Verscheidene malen, maar de laatste keer was een iets minder positieve ervaring. Reizend vanuit het noorden van Hongarije naar Keleti Pályaudvar – ’Station Oost’ in Boedapest – gaf de motor er de brui aan. Hulp liet lang op zich wachten, maar de reparatie was succesvol zodat de reis hervat kon worden. We kwamen nog net op tijd aan om de internationale trein naar Wenen te halen. En dat was maar goed ook, want de volgende trein naar het ’vrije westen’ vertrok pas twee dagen later…..

Iedereen wil wel met je mee in de limo. Maar wat je nodig hebt is iemand die de bus met je pakt, als je limo kapot is. (Oprah Winfrey, Amerikaans TV Host 1954 – )

• 

2750 ton ammoniumnitraat ging er de lucht in, de haven van Beiroet en de woonwijken in de nabijheid deden me denken aan de beelden van Hiroshima na de inslag van little boy, de eerste afgeworpen atoombom. ’Toevallig’ werd deze laatste ontploffing van de week in de hele wereld (officieel) herinnerd, nu alweer 75 jaar geleden.

Natuurlijk is de impact van de detonatie van de eerste kernbom niet te vergelijken met de lading kunstmest die in Beiroet alle grondvesten deed schudden. Maar toch, met een beetje fantasie meende ik ook hier een paddenstoelvorm in de ontploffing te ontdekken. En zelfs op het verderop gelegen Cyprus was de knal te horen en te voelen.

Misdadige of zelfs moorddadige nalatigheid is zeer waarschijnlijk de oorzaak van de ramp, de voorraad lag sinds 2013 volledig onbeschermd in een loods opgeborgen. Afkomstig van een Russisch schip dat met motorpech had aangemeerd in de haven van Beiroet. Het ’goedje’ was geproduceerd in Georgië en was op weg naar een explosievenhandelaar/fabrikant in Mozambique. Daar kwam niks van terecht, omdat de Russische zeekapitein geen geld had voor de vaart door het Suezkanaal. Bovendien zou het schip niet zeewaardig zijn gebleken. Het is het kant-en-klare scenario voor een groezelige maffia/misdaadfilm, scenarioschrijvers hoeven er niet eens aan te pas te komen….

Het ’zwartepieten’ (excusez le mot) is reeds begonnen, van Libanese regeringszijde is in ieder geval al razendsnel gesteld dat er van een buitenlands onderzoek geen sprake kan zijn. Nee, stel je voor, de waarheid zou eens boven water kunnen komen….. En uiteraard is er van nog geen enkele regeringsfunctionaris excuses vernomen en ook in het bezoeken van de rampplek en ziekenhuizen schitteren de verantwoordelijke Libanese politici door afwezigheid. Zelfs vredelievende Libanese hippies/alternativo’s menen dat ze door de rampzalige ontwikkelingen in staat zijn om politici persoonlijk naar de andere wereld te helpen.

Libanon was economisch en moreel al op een nulpunt, nu blijkt dat het nog een graadje erger kan. Het landje – vier keer kleiner dan Nederland – telt tegen de 7 miljoen inwoners, waarvan zeker 1,5 miljoen vluchtelingen, voornamelijk uit Syrië. Verder is Libanon een allegaartje van diverse volkeren en religies. Een kleine greep: Druzen, Alawieten, Armeniërs, Christenen, Koerden, Palestijnen, Arabieren etc. Tel hier bij op dat de door Iran gesteunde terreurgroep Hezbollah zeer actief is en je hebt geen ammoniumnitraatbom, maar een potentiële waterstofbom.

Hiernaast waren er regelmatig aanvallen/bezettingen van onder andere Syrië en Israël, eigenlijk is het een wonder dat de stad Beiroet elke keer maar weer beetje bij beetje werd opgebouwd. Die Libanezen moeten wel een ijzersterk optimisme en levenskracht bezitten. Van 1920 tot 1943 was Libanon een Frans mandaatgebied en de Franse invloed is in Beiroet nog goed merkbaar. In de korte periodes van relatieve rust kwamen de Franse (culturele) invloeden weer aan de oppervlakte. Voor de start van de burgeroorlog werd Beiroet ook wel liefkozend als het Parijs van het Oosten (of Midden-Oosten) aangeduid. Overigens zijn er in ieder geval twee steden in Europa die van dezelfde aanduiding mogen genieten, te weten Boekarest en Boedapest. Ik zou zeggen: ’make Your pick’!

In 1982 had de popgroep Doe Maar een nummer één-hit met het nummer ’de Bom’. Onwillekeurig sprong me deze titel ook in gedachten toen ik de eerste ’mobieltjesopnames’ van de ontploffing in Beiroet zag. Het nummer werd door bandlid Ernst Jansz geschreven naar aanleiding van het NAVO-dubbelbesluit om Kruisraketten te plaatsen in West-Europa en dus ook in Nederland.

De volgende zinsnede uit deze protestsong is – helaas – van zeer actuele toepassing op de ramp in Beiroet: ’en als de bom valt dan lig ik in mijn nette pak diploma’s en mijn checks op zak
mijn polis en mijn woordenschat onder de flatgebouwen van de stad naast jou’. Waarschijnlijk hadden die arme slachtoffers overigens geen net pak aan en al helemaal geen checks op zak. Libanese politici bezitten die checks wel en die liggen nog veilig in hun kluis aan de randen van Beiroet, in een villawijk. En die villawijk is er waarschijnlijk onbeschadigd uitgekomen, de plantjes krijgen al weer water…

’De Bom’ van Doe Maar eindigt met Duitse voorzetsels die betrekking hebben op de derde naamval: Mit-nach-nächst-nebst-sammt-bei-selt-von-Zu-zuwieder-entgegen-ausser-aus.

AUS, dat moet het nu maar eens zijn met die verdorven misdadige Libanese politici. (R)AUS, wegwezen!

Doe Maar, De Bom (1982), let ook op die baslijn van Hennie Vrienten!: https://www.youtube.com/watch?v=Jw9i0bu7PyQ

Als alle rechten worden ontnomen, wordt het recht op revolutie volkomen gemaakt.(Thomas Paine, Engels-Amerikaans filosoof 1737 – 1809)

• 

De nestor van de politiek, zo kun je Jan Nagel wel omschrijven, lijkt me. Johann Georg Nagel werd op 20 juni 1939 te Amsterdam geboren en is de respectabele leeftijd van 80 jaar dus gepasseerd. En de oude vos gaat maar door met zijn ’strijd’ en op zichzelf is dat prijzenswaardig. De meeste ouderen van deze leeftijd zijn met heel andere zaken bezig, in ieder geval niet met actieve politiek.

Janneman was al lid van de Eerste Kamer in 1977, uiteraard voor de PvdA. Nagel was in die tijd één van de vertegenwoordigers van ’nieuw links’ bij de socialisten. Waar deze lieden voor stonden is me tot op de dag van vandaag overigens een raadsel. Maar Jan was altijd consequent, zoveel is waar. Eind jaren 60 had hij in de DDR uitgeroepen dat de ’Muur’ zo snel mogelijk zou moeten worden omgetrokken. Als ’nieuw linkser’ meende hij – op bezoek in Oost-Berlijn in 1977 – echter dat de bouw van de Muur ’historisch juist’ was. Joop den Uyl had er destijds slapeloze nachten van….

De medeoprichter van het radioprogramma ’in de rooie haan’ (later ook TV) heeft zich in zijn carrière de naam van dit programma persoonlijk aangetrokken: Nagel is zijn hele leven lang blijven kukelen. Eerst bij de PvdA, maar daarna volgde nog een bonte stoet van politieke partijen. Gaat U er maar even voor zitten: Leefbaar Hilversum, Leefbaar Nederland, Partij voor Rechtvaardigheid, Daadkracht en Vooruitgang, de Onafhankelijke Ouderen- en KinderenUnie en tenslotte 50PLUS.

Als ik het telraam goed heb bijgehouden is Nagel nu voor de derde keer tot voorzitter van 50PLUS gebombardeerd. De zoetgevooisde Henk Krol was nog net een acceptabel sujet voor Nagel, maar dat andere megalomane mannetje – ’changemanager’ Geert Dales – was toch een beetje te veel van het goede voor de ijdele Jan. Uiteraard kregen deze twee ’heren’ zo goed als slaande ruzie met elkaar, maar vooraf was al duidelijk dat Geert – Amsterdamse Metrogate – Dales het onderspit zou delven. En Henkie Krol bleef maar vertrouwen houden in Geertje, terwijl zo’n beetje alle partijleden en -politici al lang tabak hadden van hem.

Gevolg? Partij naar de bliksem terwijl de peilingen de laatste jaren een constante groei van 50PLUS aangaven. Ik vind het vooral zielig voor de ex Veronica omroepster Léonie Sazias die bij de vorige verkiezingen nog de nummer 2 positie – achter Henk Krol – op de kandidatenlijst innam. De voormalige vertrouwelinge van Krol sprak na het vertrek van de oud-fractievoorzitter van regelechte zetelroof. Daarop reageerde Krol als door een adder gebeten. Volgens hem zit 50PLUS vol met te grote ’ego’s en baantjesjagers. Wat een giller, dit soort teksten uit notabene de mond van een man die ijdeler is dan Omar Sharif in zijn glorietijd. Henkie bleef bijvoorbeeld maar al te graag op het pluche van de hoofdzetel van zijn Gaykrant zitten, terwijl het blad financieel naar de gallemiezen ging. Dat loste Krol tijdelijk op door geen pensioenpremies voor zijn medewerkers af te dragen. En natuurlijk wilde Henkie altijd voor in de rij staan om BN’ers met hun verjaardag te feliciteren. Dat overkwam bijvoorbeeld Joost Zwagerman, helaas had de schrijver niet zoveel aan de warme wensen van Krol. Twee maanden voor zijn verjaardag blies hij – helaas – zijn laatste adem uit….Nog een ’ego’tje’? Krol begon te calculeren na zijn ’uittreding’ en meende in Henk Otten een compaan te herkennen. Tja, nu is de kans dat Henkie straks voor nog een keer 4 jaar over pensioenen mag bazelen in de Tweede Kamer absoluut reël. Over baantjesjagerij gesproken….

Ja, ja, de politieke avonturier Nagel heeft altijd een neusje gehad voor de juiste politieke partners. Wederom een ’leuk’ lijstje: Klaas Wilting, Peter R de Vries, Henk Westbroek, Willem van Kooten en natuurlijk Pim Fortuyn. Alle zijn de nagels aan Nagel’s doodskist geworden, een partij van enige importantie heeft Jan niet op de politieke kaart kunnen zetten. Wel een aantal hilarische ’projecten’ die alle – als een zwaan – in schoonheid zijn gestorven.

Desgevraagd meende Nagel dat hij ’diep gegriefd’ is door het vertrek van zijn voormalige vriend Henk Krol. ’Ik heb hem groot gemaakt, maar hij heeft mij niet eens geraadpleegd of hij moest blijven of vertrekken.’ Hartverscheurende taal van een diep gefrustreerde politicus die droomde dat zijn ’50 zilverlingenvloot’ zich bij de volgende verkiezingen zou bewijzen als een volwassen partij met 5 tot 10 zetels in de Tweede Kamer.

Tja, waar moeten die Nederlandse oudjes nu op stemmen? Op ex omroepster Léonie Sazias? Zij is inmiddels al jaren actief als kunstenaresse en eigenlijk verdwaald in de politieke krochten. Beste Jan, ik zou Chantal Janzen eens polsen. Moet je wel de partijnaam veranderen in MILF 40PLUS. Chantal is weliswaar de veertig net gepasseeerd, maar ziet er nog appetijtelijk uit. En tegenwoordig gaat het in de politiek tegenwoordig ook om de ’looks’. Bovendien heeft Chantal meermalen de award ’de lekkerste MILF van Nederland’ gewonnen. Als U nu niet bekend bent met deze afkorting raad ik U aan om bij de komende verkiezingen op één of andere seniorenpartij te stemmen. Waarom? Jan Nagel gaat nu voor de jongeren!

De nieuwe slogan van de partij:

MILF 40PLUS komt naar U toe deze zomer!

PS Léonie Sazias zal met haar Veronica-achtergrond deze slogan vast nog wel bekend in de oren klinken……

• 

In de Romani-taal betekent Porajmos letterlijk verslinding. In de nacht van 2 op 3 augustus werden in het KZ-lager Auschwitz circa 4000 Zigeuers/Roma door de Nazi’s afgeslacht. Dat is de reden dat in 1972 het Zigeuner Wereldverbond deze dag heeft uitgeroepen als herinnering aan de stelselmatige vernietiging van de Zigeuners ten tijde van het 1000-jarige rijk van Hitler. Ja, minimaal 1000 jaar, maar mijn toenmalige Duitse middelbare school-leraar repeteerde eindeloos met veel gevoel voor understatement dat de Nazi-periode maar liefst 12 jaar heeft geduurd…..

Van de Porajmosdag is maar weinig te merken in de zogenaamde vrije Hongaarse pers, maar uiteraard neem ik deze honneurs graag waar. Eerst nog even over de term ’Zigeuner’. In diverse West-Europese linksige kringen staat deze uitdrukking gelijk aan racisme en onderdrukking, te vergelijken met het scheldwoord ’nikker’. Hoe vaak ben ik niet in rapporten en op diverse websites kritiek tegengekomen op ’het Zigeunerwoord’. Het is hét bewijs dat deze notoire wereldverbeteraars geen sjoege hebben van het beeld dat de Roma van zichzelf hebben.

In heel wat Europese landen ben ik inmiddels Roma tegengekomen en nooit heb ik er ook maar ééntje meegemaakt die er niet trots op is Zigeuner te zijn. Nogmaals, niet Roma, maar Zigeuners, zo voelen ze zich en niet één of andere inwoner van Roma. Vanaf nu gebruik ik dus uitsluitend de uitdrukking Cigány, Gitane, Gypsy of Zigeuner, of U het leuk vindt of niet. En ik blijf ook gewoon zigeunersaus bij mijn patatje bestellen. De leider van de Zigeunerband Parno Grast zal me er dankbaar voor zijn….

Terug naar Porajmos-dag. Eind 1942 besloot Heinrich Himmler tot deportatie van alle Zigeuners naar Auschwitz-Birkenau om daar ’netjes ausradiert’ te worden. Voor de Tweede Wereldoorlog was er geen officiële registratie van Zigeuners in Europa, de schattingen over het aantal dodelijke slachtoffers lopen uiteen van 200.000 tot 2 miljoen. In Duitsland gaat men uit van minimaal een half miljoen geliquideerde Zigeuners. Hoe dit ook zij, de systematische vernietiging van Zigeuners is één op één te vergelijken met het lot van de zes miljoen Joden die hun verschrikkelijke einde vonden in de KZ-lagers. Regelmatig werden Zigeuners niet eens toegelaten binnen de kampmuren, na aankomst in de veewagons werden deze armzaligen vaak naast het spoor naar de andere wereld geknald…..

Volgens de inmiddels overleden nazijager Simon Wiesenthal bleef er in 1945 slechts 20% van de oorspronkelijke Zigeunerbevolking over in door de Nazi’s bezet gebied. Hongarije ’blies zijn partij’ ook volgaarne mee, tussen de 30.000 en 70.000 Zigeuners werden op transport gezet richting de vernietigingskampen. Vooral de beruchte Hongaars-fascistische Pijlkruisers hebben de Zigeunerpopulatie goed geregistreerd, Admiraal Miklós Horthy heeft ’handig’ gebruikt gemaakt van deze administratie… Tot de Pijlkruisers in oktober 1944 zelf aan de macht kwamen en hun dodelijke werk in een nog hogere versnelling zetten.

Geen fraaie historie van Hongarije tijdens de Tweede Wereldoorlog, helaas geldt dit voor wel meer landen op het Europese continent…… De begeleidende foto bij deze column zal velen bekend voorkomen en heeft zelfs een bepaalde iconische status bereikt. Het gefotografeerde – naar men aannam – Joodse meisje stond zo’n beetje voor het leed dat Joden door Nederland/Nederlanders/Nazi’s was aangedaan. De foto is gemaakt tijdens haar vertrek naar Auschwitz vanuit, jawel kamp Westerbork. In het midden van de jaren negentig werd de echte identiteit van het meisje ontdekt, het bleek dat ze luisterde naar de naam Settela Steinbach. Een Zigeunermeisje welteverstaan. In Zuid-Limburg geboren en van Sinti-afkomst (één van de vijf Zigeunerstammen)

Zo kregen de Zigeuners dan toch hun eigen ’Holocaust-gezicht’. Dit bedoel ik absoluut niet denigrerend, sterker nog, wat mij betreft mag er wel wat meer aandacht besteed worden aan het Zigeunerleed tijdens de Tweede Wereldoorlog. De aandacht die deze (etnische) groep krijgt is dezer dagen voornamelijk van negatieve aard. In Hongarije zeker, waar de berichtgeving over Zigeuners meestal gaat over criminele activiteiten en persoonlijke afrekeningen. En armoede door werkloosheid natuurlijk.

Betrouwbare cijfers over het actuele aantal Hongaarse Zigeuners zijn moelijk te vinden, schattingen lopen uiteen van een half miljoen tot één miljoen zielen (op een bevolking van amper 10 miljoen). Da’s een flink aantal en inderdaad zijn de criminaliteitscijfers van Zigeuners te vergelijken met die van Marokkanen in Nederland. Werk aan de winkel voor de Hongaarse overheid en de diverse NGO’s. Dit gebeurt nog steeds onvoldoende of zonder enige vorm van een structurele aanpak. Hiernaast moet hierbij vermeld worden dat vanuit de Zigeunergemeenschap er ook veel meer dadendrang aan de dag moet worden gesteld. Daar mankeert het regelmatig nogal eens aan….

Vrolijk eindigen? Natuurlijk, met Zigeunermuziek. De muzikaliteit van vele Zigeuners spreekt tot de verbeelding en terecht. Zij zijn het die de Hongaarse volksliedjes (de nóták) het beste kunnen vertolken. En dat is GEEN Zigeunermuziek beste toerist (!) die aan de boorden van de Donau een Zigeunerorkestje naast zijn tafeltje ziet plaatsnemen. Prachtig hoor, daar niet van, maar echte ’cigányzene’ klinkt toch anders. Hoe? Een Hongaarse nóta is als een goed uitgegraven kanaal met romantische waterkantjes dat op de plaats van bestemming aankomt. Cigányzene is als een alsmaar meanderende rivier die uiteindelijk ergens uitkomt. Waar? niemand, die het weet, ook de Zigeuner niet.

Luister maar eens naar het volgende nummer van Romano Drom:

In Hitler-Duitsland ging het ook niet alleen tegen de joden. Ook tegen de zigeuners. Ook tegen de homofielen. Wie in en om Nederland vreemdelingenhaat, racisme, discriminatie van zigeuners en ook antisemitisme ziet, kan niet helemaal gerust zijn. (Abel Herzberg advocaat/schrijver 1893 – 1989)

• 

100 jaar bestaat de trots van het Friese Haagje, de voetbalclub SC Heerenveen, wat mij betreft – naast Sparta – dé ’Traditionsverein’ uit Nederland. Mijn excuses voor de Duitse uitdrukking, maar in deze taal heeft deze nog meer impact. Het is trouwens niet toevallig dat beide clubs het mooiste tenue hebben van alle clubs uit de ere- en eerste divisie. De rode pompeblêden op het shirt zijn een duidelijk bewijs waar de voetbalclub vandaan komt: uit het hart van Fryslân.

Pompeblêden? Ja, dat zijn de blaadjes van de gele plomp, een plant die veel voorkwam in Fryslân. Eigenlijk zouden we daarom moeten spreken over plompeblêden, maar da’s toch beetje een tongbreker. En de blaadjes? Die worden op enig moment geel, maar als de plant in het voorjaar uit het water omhoog schiet zijn ze rood. Het wit op het tenue verwijst naar het spiegelende wateroppervlak en de hemel is uiteraard blauw. Op deze manier is de uitleg over het tenue compleet en dat geldt dan meteen ook voor de Friese vlag waarop het Heerenveen-tenue is gebaseerd.

Friezen zijn de enigen in Nederland die geen dialect spreken maar een seperate taal. En zoals bijna elke taal kent ook het Fries zijn dialecten. In Dokkum klinkt het Fries bijvoorbeeld geheel anders dan in Harns (Harlingen) of in It Heidenskip (Het Heidenschap). De meeste ’Hollanders’ verstaan maar weinig van deze taal, vooral als deze rap van de tongriem wordt uitgesproken. Maar dat geldt ook voor het Limburgs dat een Hoensbroeker debiteert. In het laatste geval betreft het evenwel een ’dialectversie’ van de Nederlandse taal. Tja, ‘de wierheid hat in skil lûd’, ofwel: de waarheid heeft een schel geluid……

De meeste Friezen verraden hun afkomst – verblijvend in de randstad – meteen door hun zangerige manier van praten. De Friese taal heeft een mooie cadans die in deze zangerigheid tot uiting komt. Sorry, maar nu snel terug naar het meest belangrijke onbelangrijkste thema in een mensenleven: voetbal (uitspraak geleend van ene Johan Cruijff). De ’roots’ van Fryslân zijn niet meer echt vertegenwoordigd in het huidige Heerenveen, maar eigenlijk was dat onder de grootste Friese voetbaltrainer ooit – Foppe de Haan – ook al niet het geval. ’Us’ Foppe haalde met zijn cluppie het grootste resultaat uit de clubhistorie: rechtstreekse plaatsing voor de champions league in het jaar 2000.

Foppe de Haan is een typische Fries, recht door zee, beminnelijk en wars van pretentieuze flauwekul. De enige keer dat hij zich echt liet gaan was het moment dat de plaatsing voor het Europese miljoenenbal een feit werd. Riemer van de Velde, de – voormalig – legendarische voorzitter kon de tel niet meer bijhouden: Foppe bleef maar rondjes langs het veld rennen na het laatste fluitsignaal tegen Fc Den Bosch. Een Friese ’bonk’ die op zeldzame wijze uit zijn bol gaat, het was ontroerend om te zien. Heerenveen ging in het nieuwe seizoen niet eens af in Europa, tegen de latere finalist Valencia werd zomaar gelijkgespeeld.

Abe Lenstra is de clubicoon en de grote held van de wedstrijd tegen Ajax op 7 mei 1950. Na een 1 – 5 achterstand kwam Heerenveen terug, aan het einde stond er een korfbaluitslag op het scorebord: 6 -5! ’Us’ Abe scoorde twee keer in deze legendarische wedstrijd, overigens gold hetzelfde voor ene Rinus Michels. Het Friese Haagje onplofte na het laatste fluitsignaal waar volgens de plaatselijke pers wel 100.000 Friezen op de been waren. Het is dan ook volledig terecht dat het stadion tegenwoordig de naam van Abe Lenstra draagt. ’Abe Lenstra Stadion’, dat is de naam en zo hoort, niet ’Abe Arena’ of een andere trendy naam. Ik vind dat Ajacieden zich dit nog steeds ter harte moeten nemen, want de naam Johan Cruijff Arena is een gruwel. Waarom? Dat verdient de ’verlosser’ namelijk niet, in een Arena wordt tegen stieren gevochten of treedt Marco Borsato op, in een stadion wordt gevoetbald. Punt.

Voor elke thuiswedstrijd in het Friese Haagje is er sprake van een zogenaamde ’interlandopstelling’. De teams staan netjes naast elkaar op het veld, waarna het Friese volkslied uit de supporterskelen schalt. Een prachtige traditie die uniek is in Nederland. Leo Beenhakker, oud Feyenoordcoach meende zich aan deze traditie te moeten onttrekken door zijn elftal de opdracht te geven door te gaan met de warming-up terwijl het volkslied werd aangeheven. Uitermate kinderachtig gedrag van Leo die je wellicht eerder van een Amsterdammer dan van de Rotjeknorder Beenhakker zou verwachten. Stel daar de geciviliseerde Foppe de Haan tegenover…….

Heerenveen bestaat 100 jaar maar is een beetje weggegleden naar het niveau van een doorsnee eredivisieclub met ordinaire bestuursperikelen. De pompeblêden slaan momenteel een beetje dof uit en dat is spijtig. De prachtige clubhistorie staat desalniettemin als ’de reade klif’ bij Warns in ons geheugen gegrift. En het mooie van pompeblêden is: ze schieten elk jaar weer omhoog uit het water en de eerste kleur die de pompeblêden aannemen is? ROOD!

Fryslân boppe, gooi de rest mar yn de groppe (uit: clublied van SC Heerenveen)

Oooh, ooh, wat kreeg het Nederlandse kabinet er van langs! Alle mediterrane landen, met Italië voorop veroordeelden de zuinige, maar vooral hardvochtige houding van Wopke Hoekstra – CDA minister van financiën – omtrent het Corona-steunpakket aan de zuidelijke EU-lidstaten. De geboren Bennekommer Hoekstra muntte inderdaad nu niet bepaald uit in het doen van meelevende uitspraken. Vooral zijn opmerking dat ’er eerst maar eens onderzocht moet worden waarom die zuidelijke lidstaten er financieel zo beroerd voorstaan’ viel niet in vruchtbare aarde. Heel (politiek) Zuid-Europa steigerde.

Slim, uitermate slim weer van premier Mark Rutte om Hoekstra de rol van ’bad cop’ te laten vervullen, zo kon het ’slangenmens’ in de luwte zijn tactiek verder verfijnen. De complete Nederlandse pers is zo’n beetje van mening dat Rutte de ’Angela Merkel-turn niet heeft zien aankomen. De politieke antenne van de premier stond weer eens verkeerd afgesteld las je overal. Ik geloof daar helemaal geen fluit van, Mark heeft trouwens niet één politieke antenne, hij heeft er meer dan er windmolens in Nederland staan. Mischien is de mate van vrijgevigheid die Merkel nu toont richting Zuid-Europa wat groter dan Mark verwacht had, onverwacht was deze geenszins. Een kind kan zien dat in het actuele financieel/economische noodweer er Europees leiderschap van Duitsland gevraagd wordt. Als dat (niet) gecontinueerd wordt met de ’Duitse hand op de knip’ kan het wel eens over en sluiten zijn met het wonderbaarlijke EU-project. Dat is een erfenis die ’Europeaan Merkel’ niet wil achterlaten, daar zet ik een fles Duitse Weissenkorn op!

Europese politiek bedrijven is voor elke premier/president in welk EU-land dan ook altijd een kür op glad ijs. Voor de binnenlandse politiek gaat ferme (priet)praat over de EU er bij veel kiezers in als gods woord in een ouderling, maar aangekomen in Brussel moeten er wel zaken worden gedaan. Met andere woorden: compromissen zien te bereiken. De ferme (priet)praat kan daar binnenskamers beter goeddeels achterwege worden gelaten, er is geen premier/president uit welk EU-land dan ook die als EU-paria huiswaarts wil keren. Eigenlijk kunnen we spreken van een zeer delicaat spel waar de sluwste en meest stressbestendige onderhandelaar het beste resultaat kan meenemen naar zijn/haar eigen hoofdstad. En in dit spel is Rutte volgens mij een meesterschaker.

De ’zuinige vier’ landen – Nederland, Denemarken, Finland, Zweden en wormvormig aanhangsel Oostenrijk – wilden niet dat het Corona-steunpakket uit (deels) giften zou worden opgebouwd die vervolgens over de mediterranee worden uitgestrooid. De Oostenrijkse bondskanselier Sebastian Kurtz zong in de media overigens maar één toontje: het pakket moest worden teruggebracht naar 500 miljard Euro. Rutte stelde voor dat elke (deel)uitbetaling moet worden voorgelegd aan de Europese Raad waar een veto door één van de EU-landen over kan worden uitgesproken. Uiteraard haalde hij daarmee weer de toorn van (vooral) Italië op zijn hals, maar dat interesseert ’Houdini’ Rutte geen zier. Hij is de virtuele leider van de zuinige landen en stoomt verder op de golven die Wopke Hoekstra al voor hem heeft opgewekt. Intussen had Rutte ruimschoots voor deze top al geregeld dat de eerdere korting voor de Nederlandse bijdrage aan de volgende EU-begroting gehandhaafd wordt.

Het pakket met 750 miljard helikoptergeld voor de Zuidelijke EU-landen was overigens al defintief van tafel, het resultaat van de onderhandelingen is zo’n beetje 60/40 geworden. Dus nog wel 390 miljard helikoptergeld…..Maar daarmee is Ritte niet als verliezer teruggekeerd naar Den Haag. En er zijn – weliswaar zachte – voorwaarden verbonden op het gebied van de rechtsstaat. Dat is voor Hongarije, Polen etc slecht nieuws. Bovendien is de zogenaamde atikel 7 procedure tegen Hongarije en Polen niet van tafel. Rutte kan deze ’democratische slag’ dus ook als succes bijboeken in zijn politieke binnenlandse huishoudboekje. Vindt U overdreven? Nee hoor, de hele ‘rechtsstaatrimram’ had ook geheel van tafel kunnen verdwijnen hoor!

Tijdens de coronaperiode scoorde de VVD uitstekend in de peilingen. Logisch, in tijden van nood toont het (kiezers)volk zijn automatische reflexen. Maar tot de verkiezingen volgend jaar duurt het nog wel eventjes en dan is het Corona-effect misschien alweer uitgewerkt. GroenLinks – en dat geldt wellicht ook in mindere mate voor de PvdA – heeft de wind nog wel in de zeilen, maar laat nog geen echte spurt zien. Aan de rechterkant van het politieke spectrum, daar dreigt het echte gevaar voor Rutte/VVD. Wilders herstelt zich gestaag van een (zware) dip, maar dat geldt ook het FvD van Baudet. En dan heb ik het nog niet eens over die ’dealmaker’ Henk Otten die het nu met Henk Krol gaat proberen. Het duo KO zeg maar. Het zou me niet verbazen als deze drie partijen strakjes zo maar 25 zetels scoren. Of meer……

Die stemmen komen dan voor een groot deel van ex VVD-stemmers en dat baart Rutte terecht zorgen. Te toegeeflijk worden op EU-dossiers kan een keiharde afrekening betekenen bij die ’nitwit-nexitpartijen’. En dan is het duo KO nog niet eens voor de nexit , maar wel voor een veel kritischere opstelling van Nederland. In deze zin kwam de wat onparlementair geuite steun van CDA collega Hoekstra als manna uit de hemel voor Mark. De woede van – vooral – Italië heeft hij al ingecalculeerd. Gaat ie volgend jaar toch lekker naar Zuid-Afrika op vakantie……

Over Italië gesproken. Uiteraard hebben de Italianen het zwaar en zijn ze ernstig getroffen door het Coronavirus. MAAR, dat gehuil uit Rome over de niet-solidaire EU en de boosaardige Hollanders doet pijn aan de oren. Geen enkele, maar dan ook geen enkele Italiaanse politicus heb ik er de laatste tijd over gehoord dat door de Coronacrisis de positie van de Maffia enorm is versterkt. In het land waar de Maffia voor een substantieel percentage ’bijdraagt’ aan  het – officieuze – BNP wordt dit onderwerp doodgezwegen. Die corrupte  – bijna alle nauw verweven aan de Maffia – Italiaanse politici houden zich alle aan de ’Omerta’, de zwijgplicht. Italië bevindt zich moreel op een zwaar hellend vlak. Als die rechtsstatelijkheidstoets voor financiële ondersteuning echt zou worden doorgevoerd kan ik U nu al zeggen op hoeveel Euro Italië recht heeft: niente, nada, zero, 0,0. Maar dat geldt ook voor Hongarije, Malta, Polen, Spanje, Portugal en en en. Maar Viktor Orbán is wel de laatste die nu moet gaan lopen zeuren over de rechtsstatelijkheidstoets die nu op tafel ligt. Als er ’trias politica’ bestaat in Hongarije heeft hij toch niks te vrezen? Helaas heeft hij dat wel…..

Het probleem is dat alle Europese leiders deze Omerta tevens eerbiedigen. En op deze manier wordt het natuurlijk nooit wat met Italië. Maar ik vrees hetzelfde voor de Europese Unie als geheel…..

Het verschil tussen de regering en de maffia is dat de maffia georganiseerd is.(Wiet van Broeckhoven, Belgisch radiomaker/presentator, 1949 – 2019)

Hugo de Jonge heeft dan toch nipt de lijsttrekkersverkiezing voor het CDA gewonnen. Het verschil met Tweede Kamerlid Pieter Omtzigt was miniemer dan miniem. Ik weet zeker dat men in de CDA– top – voorzitter Rutger Ploumen! – een zucht van verlichting heeft geslaakt. De Jonge is in de dagelijkse politieke praktijk een ’dealer’ en verbinder. Dat moet hij trouwens ook wel in zijn rol als ’Chef Corona’, Omtzigt daarentegen heeft in de CDA-fractie een eigen – bijna onafhankelijke – positie verworven.

Dat laatste is een potentieel gevaar voor de broze CDA-eenheid, een partij die Christenen kent van de conservatieve kant, maar ook van de ’linkse kerk’. Of de Jonge deze kerkgangers tot de verkiezingen op één (politieke) lijn kan zetten is de vraag. Vooral vanwege het feit dat de ’zondagse kerkgang’ er bij vele CDA-stemmers al geruime tijd is bij ingeschoten. En Nederland seculariseert gewoon verder, tenminste als je het vanuit de Christelijke ’witte’ hoek bekijkt. Dat stemt tot weinig optimisme voor de (verre) toekomst van de Christendemocraten die vanuit hun middenpositie jarenlang in het centrum van de macht konden staan. Die tijd is definitief voorbij, ik denk dat het CDA de komende verkiezingen nog hard moet werken om zo’n – pak ’m beet – 20 zetels te halen.

Mijn stem krijgt het met de keuze voor de Jonge definitief niet meer. Ik heb het idee dat veel kiesgerechtigden er ook zo over denken. Uit onderzoeken (bijvoorbeeld van EenVandaag) bleek namelijk dat Omtzigt – ook – populair is bij traditioneel niet CDA-kiezers. Bij die groep zouden de Christendemocraten wel eens extra stemmen kunnen scoren, maar die kans hebben de CDA-leden met hun keuze voor de Jonge nu definitief laten lopen. Overigens, weest U gerust, ik heb mijn hele leven nog niet op het CDA gestemd en zal dat ook nooit doen. De ’C’ in de partij bevalt mij en veel andere ’heidenen’  niet, vooral vanwege de term ’Christelijke politiek’. Alleen die terminologie doet me al gruwen. Ik heb er geen enkele moeite mee als een politicus in zijn/haar werk zich laat inspireren door zijn/haar geloofsovertuiging, Maar dat is een private kwestie. Zoals geloofsbeleving een private kwestie is die niet door een politieke partij geïncorpereerd kan worden. Een politieke partij met zijn eigen partij(staats)godsdienst, wie dit ooit bedacht heeft? Natuurlijk ben ik niet voor een verbod op confessionele partijen – ze doen maar – , maar die (mis)beker laat ik graag aan mijn neus voorbij gaan.

Terug naar Omtzigt. Ik heb de goede man uit Twente een beetje gevolgd de laatste jaren en hij is politiek gezien wel degelijk een revelatie. Geen prietpraat, recht voor z’n raap, empathisch, vol dossierkennis and ’last but not least’ een politiek dier met een missie. Hij bedrijft op hartstochtelijke wijze politiek zonder in grootspraak en populistische one-liners te vervallen. Bovendien is hij niet vergeten wat dualisme betekent. Als CDA-kamerlid heeft hij het kabinet bijvoorbeeld stevig aan de tand gevoeld op het dossier van de kinderopvangtoeslagaffaire. Zijn collega’s van D66 die politiek dualisme ooit als kroonjuweel hebben bestempeld zouden eigenlijk strafcollege moeten krijgen van Omtzigt over dit onderwerp. Dualisme bij D66 is nu zoiets als twee CEO’s bij een multinational, de ene man, de andere vrouw. Maar ja, bij D66 gaat het al jaren nergens meer over.

Omtzigt is ook maar een mens en maakt dus fouten. Hij liet in 2017 een Oekraïner een valse verklaring laten afleggen over het neerhalen van de MH-17 en dat was niet ’handig’. Hij bood meteen zijn excuses aan, dus zand erover. Een dergelijke naïviteit kan Omtzigt zich echter niet meer veroorloven nu hij de nummer twee lijkt te worden op de kandidatenlijst voor de komende Tweede Kamerverkiezingen.

Tot slot meent de onvolprezen NOS-verslaggever Xander van der Wulp dat de CDA-leden met de grote steun voor Omtzigt meer dualisme willen: het CDA moet niet alleen maar het embleem van bestuurderspartij dragen. ’Nice try’ Xander, volgens mij zit het heel anders in elkaar: CDA-leden – en een groot deel van de Nederlandse stemgerechtigden – hebben gewoon genoeg van de politieke circuspraat en dagkoersen volgend populistisch gezwets. Dat is de echte boodschap die de afgelopen dagen is afgegeven.

Nou, de informatievoorziening naar de Kamer zit mij goed dwars. (Pieter Herman Omtzigt, polticus, 1974 – )

Op 14 juli 2016, 4 jaar geleden overleed één van de grootste schrijvers van de Hongaarse literatuur, Péter Esterházy. Zijn naam vermoedt een adellijke achtergrond, dat lijkt me duidelijk. Misschien is de de Esterházy-dynastie wel de meest bekende onder Hongaren én buitenlanders. Adel spreekt altijd tot de verbeelding, alle Europese Koningshuizen appelleren bij velen aan een ’sprookjesgevoel’, dat zo nu en dan wordt doorbroken als één of andere burger met grote oren toetreedt tot ’het walhalla van de mensheid’. Juist. Zijne Koninklijke Hoogheid prins Pieter van Vollenhoven, die dus.

In Hongarije en Transsylvanië is er oorspronkelijk veel adel te vinden – lees het boek Kameraad Baron van schrijver Jaap Scholten maar eens – , maar die is door de communisten wel aardig gedecimeerd. Vooral na de Tweede Wereldoorlog. Uiteraard werd de adel gezien als dé onderdrukkende vijand van het proletariaat, kameraad Stalin had ze eigenlijk allemaal met wortel en tak uit willen roeien.

Dit lot was de familie Esterházy ook beschoren, de Hongaarse staatsveiligheidsdienst – ÁVH – had het ook op de Esterházys gemunt, zijn opa bekleedde in de Monarchistische tijd –  tijdens de Eerste wereldoorlog –  nog de positie van Minister-President. Tja, dan was je natuurlijk het haasje bij die boertige en wraakzuchtige communisten in de donkerste communistische tijd van de vijftiger en zestiger jaren. Zo verging het ook de familie van Péter, toch lukte het de schrijver op de universiteit terecht te komen waar hij afstudeerde in notabene wiskunde.

Esterházy was een postmoderne schrijver, ééntje die de Hongaarse taal tot in de perfectie beheerste. Als ’non-native’ Hongaars lezer meen ik zelfs de schoonheid van zijn Hongaarse schrijfstijl te herkennen. Zijn meesterwerken Harmonia Caelestis bracht hij uit in de jaren 2000 en 2004 en betreffen de mooie en tragische familiekroniek van de Esterházys. Eigenlijk is het jammer – voor mij dan – dat de beide boeken vliegensvlug in het Nederlands werden vertaald, zodat ik voor een groot deel de gemakkelijke afslag heb genomen. Naderhand was het trouwens wel eenvoudiger Hongaarse delen uit zijn meesterwerken te lezen….

Deel twee betreft de verbeterde versie, omdat Esterházy na het schrijven van de eerste er achter kwam dat nota bene zijn vader regelmatig rapporteerde aan de Hongaarse geheime dienst. De schok bij Péter was groot, met name toen hij in de staatsarchieven ook zijn naam zag opduiken. Wat bleek? Vader Esterházy  bespioneerde zijn eigen zoon en rapporteerde daarover tegen zo’n ’zwart-leren jas’ van de gevreesde ÁVH, Állami Védelmi Hatóság. Letterlijk in het Nederlands: de autoriteit tot bescherming van de staat. Meer precies: tot bescherming van de onderdrukkende moordenaarsbende van kameraad Rákosi en later kameraad Kádár.

De twee versies van Hamonia Caelestis zijn niet alleen een vertelling van een tragische familiegeschiedenis, maar ook die van het Hongarije uit de communistische tijd. Een tijd waarin de terreur tot in perfectie was georganiseerd, je kon immers evengoed door je beste vriend verraden worden, of door je zusje. Of in dit geval, zelfs door je bloedeigen papa. Deze triestmakende Hongaarse historie druppelt nog steeds door in de huidige Hongaarse samenleving waarin het niveau van onderling vertrouwen nog steeds op een ongezond laag pitje staat.

Péter Esterházy is helaas veel te vroeg van ons heengegaan, hij stierf nog maar vier jaar geleden op 66-jarige leeftijd aan alvleesklierkanker.

Pfoeh! Ok, laten we eindigen met met wat vrolijkheid en vertier. Péter heeft een beroemde broer, de gewezen voetballer Márton Esterházy. Deze was in zijn glorietijd – 1980 tot 1987 – een bloedsnelle aanvaller die met zijn donkere krullenkop verdedigers regelmatig zijn hielen liet zien. In 1984 deed hij ’Oranje’ de das door de winnende goal te scoren in een WK-kwalificatiewedstrijd. Nota bene in Rotterdam. Een dijk van een prestatie van de Hongaren tegen een Nederlands elftal dat bijvoorbeeld de volgende voetballers in zijn gelederen had: Ruud Gullit, WimKieft, Frank Rijkaard, Marco van Basten, Hans van Breukelen…….Oranje haalde met deze namen het WK in Mexico niet eens, Hongarije was de eerste Europese ploeg die zich – damals – plaatste.

Ja, waar zijn de oude tijden gebleven, wat betreft het natione Hongaarse elftal zijn hiermee de internationale successen van de laatste 35 jaar wel verteld. Behalve het 3 -3 gelijkspel tegen de latere winnaar Portugal tijdens het EK van 2016.

Márton Esterházy begon zijn voetbalcarrière bij het clubje Csillaghegyi MTE, maar verhuisde als talent – natuurlijk! – naar Ferencváros. Daarmee is hij dus een zogenaamde ’Fradista’ geworden voor zijn leven. En van Ferenváros ben je geen supporter, nee het is een levensvorm/overtuiging. Dit gold ook voor Péter Esterházy. Zijn mooiste aubade aan de mooiste voetbalclub van Hongarije gaat als volgt:

Apropó Fradi. Engem úgy neveltek, hogy az ember fradista. Nem is nevelés ez, hanem valami nagyon magától értődő, egyszerű dolog, az ember úgy fradista, ahogy a nap süt vagy a fű nő. 

In het Nederlands: Overigens Fradi. Ik ben op de volgende manier opgevoed: elk mens is ’Fradista’. Maar het is eigenlijk niet het gevolg van opvoeding, maar iets  vanzelfsprekends. Het is heel simpel, de mens kan niet anders dan Fradista zijn, op dezelfde manier als het gras groeit en de zon schijnt……

Amen

Péter Esterházy, schrijver, 1950 – 2016)

Nog een tip voor boekliefhebbers, Esterházy’s boek, stroomafwaarts langs de Donau, een persoonlijke roman die U kronkelend langs de Donau voert door de Midden-Europese geschiedenis. Gewoon bij bol.com te koop.

De witte conservatieve mannelijke Amerikanen, deze vormen de electorale basis van Donald J. Trump. En hun witte vrouwen natuurlijk. Devoot gaat het witte Amerikaanse gezin op zondag met kroost ter kerke waar gebeden wordt voor Trumpie en die engerd van een vice-president Mike Pence. Die kerkdiensten duren in de Verenigde Staten in de regel ruim een uur en dat heb ik nooit begrepen. Da’s toch veel te kort voor het vergeven van alle zonden die het Presidentieel tandem in de voorafgaande week heeft begaan?

Alle communicatie die Trump verricht is in de eerste plaats ter meerdere eer en glorie van zichzelf. In de tweede plaats zijn zijn toespraken, persconferenties, twitterberichten uitsluitend bedoeld voor zijn ’vrome’ achterban. Niks president voor ALLE Amerikanen, anderdenkenden interesseren Trump geen ene fluit. Overigens moet ik mezelf corrigeren, (enigszins) ’denkenden’ interesseren de president geen hol. De stuitend aandoende steun die de (nep)Christelijke Trumpaanhangers regelmatig op TV uitbraken zijn bij mij altijd een aanslag op de normale werking van het spijsverteringskanaal.

De meeste Trumpstemmers weten amper dat de noordelijke grens van hun land gevormd wordt met Canada. Europa is voor hen een overzees Sodom en Gomorra waar het leven standaard in de kiem wordt gesmoord (abortus) en volgestouwd is met homoseksuele heidenen die voortdurend een joint aan hun lip hebben hangen. Denemarken is de hoofdstad van Stockholm en dat export Heineken bier wordt gebrouwen in een Duitse brouwerij. En die brouwerij staat in de Duitse hoofdstad Wenen. Tenslotte is André Rieu natuurlijk een Oostenrijks staatsburger. Moet ik nog even doorgaan?

De gemiddelde oerconservatieve Amerikaan weet dus weinig van de wereld, maar Trump is voor hen de garantie dat de zwarten/latino’s het land niet overnemen. Da’s zo’n beetje de situatie in de USA. Vanwege de relatieve toename van immigranten (o. a. Latino’s) zou je verwachten dat een democratische presidentskandidaat tegen dat ’White House-vat van leugens’ een goede kans maakt om Trump af te wisselen in dit najaar. Maar vooralsnog zijn er nog geen tekenen dat de electorale basis van oom Donald aan het schuiven is. Daarbij helpt de kandidatuur van ’sleepy’ Joe Biden natuurlijk ook niet. Een inmiddels bejaarde vergeetachtige man met weinig charisma. We’ll see……

Een kleine twee weken geleden stelde Trump zijn mening over het dragen van mondkapjes bij. Na eerst de kapjesdragende Joe Biden onsterfelijk belachelijk gemaakt te hebben op twitter meldde hij later doodleuk dat hij ’een voorstander is van het dragen van mondkapjes’. ’Het kan verkeren’ schreef Bredero al. Wat verder opviel de afgelopen week is dat Trump gratie heeft verleend aan zijn voormalige adviseur Roger Stone (hij had 40 maanden moeten brommen). Deze aalgladde gladjakker heeft diverse federale misdrijven gepleegd, de ’Russia-connection’ werd bij hem pijnlijk duidelijk naar de oppervlakte gebracht. Stone was bijvoorbeeld kind aan huis bij Russische inlichtingsofficieren die maar uit waren op één ding: beïnvloeding van de amerikaanse presidentsverkiezingen ten faveure van Donald J. Trump. Hiernaast had Stone vuile handen in een Wikileaks-dossier en tenslotte loog hij over alles wat los en vast zat bij de federale rechter. Een echte Trumpguy dus….

Stone is uiteraard trots op zichzelf, met name vanwege het feit dat hij – naar eigen zeggen – Trump ’er niet bij heeft gelapt’. Onvoorstelbaar, eigenlijk geeft Stone toe dat de president zo fout is als Al Capone in zijn beste tijden. Nu was het moreel kompas van de Amerikanen al decennia lang op hol geslagen, maar dit? Onder Trump is er in de Verenigde Staten sprake van een afglijdende beschaving. Goed nieuws voor dictators als Bolsonaro, Xi Jingping, Poetin en anderen. Zolang Trump zich zo’n beetje alles kan veroorloven kunnen wij de touwtjes strakker aanhalen. Je ziet het Poetin soms denken. Bij eventuele ’Westerse Kritiek’ hebben deze dictators altijd het argument van ’boter op Uw Amerikaanse hoofd Mister president!’ in hun achterzak. Triest, triest, triest….

De (nep)Christelijke Amerikanen zullen deze brutale schofferingen (van de rechtsstaat) een grote zorg zijn, het interesseert ze eenvoudigweg niet. De enige hoop voor Joe Biden is eigenlijk een nog verdere verslechtering van de Corona-epidemie in ’The States’. Dat zou die Trumpaanhangers wel eens persoonlijk kunnen raken waardoor er – wellicht – eindelijk ook uit de (nep)Christelijke witte hoek kritiek komt op Trump’s rampzalige Coronastrategie. Je gunt geen enkele Amerikaan gezondheidsproblemen, zelfs Donald Trump niet. Wat ik die halve gare Amerikaanse president wel wens is het volgende: OPZOUTEN!!!!!

Mijn vingers zijn lang en mooi en, als ik me niet vergis, zijn andere delen van mijn lijf dat ook. (Donald John Trump, 1946 -)

 

De journalisten Frits Barend en Henk van Dorp introduceerden het neologisme ’het Karremans-gevoel: hulpeloze en naïeve passiviteit tonen tegen barbaars geweld. Ofwel: gewoon lafbekkerig gedrag vertonen. Toenmalig Luitenant-Kolonel Thom Karremans zal deze term waarschijnlijk nog steeds met grote woede herinneren. Zijn naam blijft in de geschiedenis immers altijd verbonden aan de genocide die de volgelingen van de Servische generaal Ratko Mladić pleegden in Srebrenica en omgeving. Ruim 8.000 Bosnische mannen en jongens werden op gruwelijke wijze uitgemoord, een schandvlek voor het naoorlogse Europa. In ’onze’ achtertuin werd volkerenmoord gepleegd, een daad die in het ’beschaafde’ Europa toch nooit meer zou worden toegelaten? Karremans stond met zijn manschappen in het oog van deze horror-achtige storm, bescherming werd de toegestroomde vluchtelingen aan het Dutchbatkamp niet geboden. Zo ontstond de omschrijving Karremans-gevoel…….Is deze terecht of onterecht in het spraakgebruik terecht gekomen?

Tot mijn – ik moet zeggen – tragische vreugde staan de Nederlandse media uitgebreid stil bij de genocide op de balkan, nu 25 jaar geleden. Hulde vooral voor de NOS die een serie documentaires uitzendt over deze voor Nederland zeer pijnlijke geschiedenis. In welke landen op deze aardbol is men bereid eigen mislukkingen onder de loep te nemen?

Thom Karremans was aanvankelijk niet bereid om aan een BNN/VARA documentaire medewerking te verlenen, maar kwam daar toch op terug. Tijdens een interview in NRC reageert Karremans als volgt op de vraag ’wat hij toch anders had kunnen doen’. Na lang nadenken meldt de oud Dutchbat-commandant: ’niets’. Verderop meent Karremans: ’ik heb voor zover ik weet als commandant geen steken laten vallen. Hooguit een paar ongelukkige opmerkingen gemaakt’. (bijvoorbeeld zijn opmerking aan het adres van Mladić dat hij slechts een ’pianist’ is. ’Don”t shoot the pianoplayer’, met deze smeekbede probeerde Karremans zijn hachje te redden) De laatste zinsnedes die me opvielen waren: ’als commandant in operationele omstandigheden moet je soms heel snel beslissingen nemen. En die pakken niet altijd even goed uit. Daarbij spelen persoonlijke afwegingen een grote rol: voor jou zelf en voor jouw mannen. Je moet risico’s afwegen. Je moet lef hebben’.

Tja, je moet lef hebben, maar ik moet eerlijk zeggen: je moet wel lef hebben om zo’n opmerking te maken……. In ieder geval heeft Karremans niet het lef om het onlangs verschenen boek van de VN-tolk Hasan Nuhanović te lezen. Deze was werkzaam in de enclave en beschrijft de horrors van de zomer van 1995. Karremans zegt desgevraagd dat hij ’helemaal klaar is met Bosnië’. Zou het?

’Die tolk moest ik beschermen, maar niet zijn familie’ deelt Karremans mee. Mag ik daar een paar vraagtekens bijzetten? Ook de electricien Rizo Mustafić, lid van de burgerbezetting van Dutchbat kwam in handen van de moordenaarsbende van Mladić. Had Karremans ook in zijn geval niet iets meer lef kunnen tonen?

In het NRC-interview wilde hij natuurlijk ook niet herinnerd worden aan zijn uitspraak in Zagreb, daags na de genocide in Srebrenica. Karremans meende dat er in ’in deze oorlog geen good en bad guys zijn.’ In het NRC interview heeft Karremans wel een zeer stevig oordeel over Ratko Mladić: ’die man had zonder meer de doodstraf verdiend.’ Laten we het er maar op houden dat Karremans na zijn aftocht uit Bosnië in een shock verkeerde…..

Natuurlijk is Karremans met zijn bataljon volledig in de steek gelaten door de VN, maar ook door de de Nederlandse regering in Den Haag. Srebrenica was hoe dan ook gevallen, door gewapend verzet te leveren waren er waarschijnlijk een aantal Nederlandse Dutchbat-doden gevallen. Dat zouden allemaal vergeefse doden zijn geweest, want de Bosnische mannen en jongens waren later toch wel van kant gemaakt.

Toch blijft bij mij het schurende gevoel over het gedrag van Karremans hangen. Elk mens heeft zijn eigen – menselijke – verantwoordelijkheid om levens te beschermen. Of je nu militair, putjesschepper, accountant of militair bent. Had Karremans nu echt geen ’deal’ kunnen maken met Mladić om bijvoorbeeld vrije aftocht te regelen voor een paar 100 mannen. Of 10? Of 5? Bijvoorbeeld voor die electricien en de familie van de VN-tolk? In ruil voor een ontruiming van het Dutchbat-kamp binnen 24 uur? Ik weet, allemaal vragen achteraf waar nooit een antwoord op te vinden zal zijn.

Karremans bevestigde in het TV-programma NOS Nieuwsuur in 2011 dat hij in die gruwelijke periode in 1995 voor zijn eigen leven had gevreesd. In de opnames waarin Karremans door Mladić wordt geïntimideerd meen ik ook de doodsangst op het gelaat van de Duchtbat-commandant te kunnen aflezen. Alleszins voorstelbaar, als ’mens’ wil ik hem daarom niet moreel ter verantwoording roepen vanwege het feit dat hij niet heeft geprobeerd om mensenlevens te redden.(behalve dan die van zijn eigen bataljon)

MAAR, echte heldendaden heeft Karremans niet geleverd in het uur van de waarheid, het tegenovergestelde is eerder het geval. Nogmaals, die ’lafheid’ verwijt ik hem niet, misschien had ik wel op dezelfde manier in zo’n noodsituatie gereageerd als de Nederlandse Dutchbat-Overste. Of niet natuurlijk, wie zal het zeggen? Een moreel oordeel vellen mag niet en kan niet, dat zou misplaatste, megalomane arrogantie zijn.

Wel ben ik van mening dat gezien de – naar mijn mening misplaatste – uitspraken van Karremans in het NRC-interview hij zijn commentaren beter achterwege had kunnen laten. Met zijn antwoorden op de vragen van journalist Coen Verbraak rijt hij alleen maar nog niet eens geheelde wonden open. Niet alleen bij nabestaanden, maar wellicht ook bij zijn eigen manschappen uit die tijd. Hij had medewerking aan interviews/documentaires inderdaad gewoon af moeten zeggen. En daar was nog niet eens lef voor nodig geweest…….

Het zijn zwarte bladzijden in een boek dat in zekere zin nooit dichtgaat (Wim Kok, oud-premier 1938 – 2018)